Microsoft Word who-aims final report azerb 04 2008. doc

Ambulator psixiatriya müəssisələri  

 

Ölkədə 11 ambulator psixiatriya müəssisəsi (PND) mövcuddur, onlardan biri (9%) 

yalnız uşaq və yeniyetmələr üçün nəzərdə tutulmuşdur. 11 ambulator psixiatriya 

müəssisəsinin doqquzunda stasionar müalicəsi üçün çarpayılar vardır.  Lakin          

ambulator müəssisələrində olan çarpayılar haqqında məlumatlar "Psixiatriya 

xəstəxanaları" bölməsində (səh. 15) verilmişdir. Bu müəssisələrdə ümumi əhalinin hər 

100 000 nəfəri üçün 1092 pasiyent (1,1%) müalicə olunur. 

 

Ambulator psixiatriya müəssisələrində müalicə alan bütün şəxslərin təqribən 25%-ini 

qadınlar və  təxminən 16%-ini uşaq və yeniyetmələr təşkil edir. Mədəni 

xüsusiyyətlərlə  əlaqədar olaraq, Azərbaycan Respublikasında qadınlar tibbi yardım 

üçün psixiatriya müəssisələrinə kişilər qədər tez-tez müraciət etmirlər və  onlar daha 

çox öz ailələri və qohumları  tərəfindən dəstək alırlar. Kişilərdən fərqli olaraq, gənc 

---

 

 

14

yaşlı qadınlar sosial həyatda da – peşə  fəaliyyəti və asudə vaxtın keçirilməsi ilə 

əlaqədar tədbirlərdə – daha az iştirak edirlər. Qadınların kişilərə nisbətən SN 

xidmətlərindən istifadə imkanlarının aşağı olmasının digər səbəbi, hərbi xidmətə 

çağırışla əlaqədar, orduya yararlılığın müəyyən edilməsi məqsədilə kişilərin psixiatrik 

müayinədən keçməsidir. Psixi xəstəlik damğası almaq qorxusu qadınlarda kişilərdə 

olduğundan daha yüksəkdir və onların şikayətləri çox zaman ciddi qəbul olunmur. 

 

Psixi və davranış pozğunluqları ilə  əlaqədar ambulator psixiatriya müəssisələrində 

müalicə alan şəxslərin ilkin diaqnozu nevrotik, stresslə bağlı olan, somatik formalı 

xəstəliklər (25%) və  şizofreniya,  şizofreniyaya bənzər və sayıqlama ilə müşayiət 

edilən xəstəliklər (19%) olur. Həyata keçirilmiş qiymətləndirmə  əsasında belə fikir 

söyləmək olar ki, Azərbaycan Respublikasında psixi xəstəliklərin statistik bölgüsü 

Avropa ölkələrində olduğundan  əhəmiyyətli dərəcədə  fərqlənir, çünki psixiatrlar 

tərəfindən zəif və orta ağır  əhval-ruhiyyə pozğunluqları diaqnozu əksər hallarda 

qoyulmur. Qiymətləndirmə aparılmış il ərzində hər pasiyentin psixiatriya müəssisələri 

ilə kontaktlarının orta sayı 3,48-ə bərabər olmuşdur. 

 

Ambulator müəssisələr tərəfindən həyata keçirilən icma daxilində sonrakı qayğı  və 

himayə  əsasən bu müəssisələrin daxilində göstərilir. Qanunvericiliyə  əsasən 

pasiyentlərin evə yazılması üçün onlardan qabaqcadan razılıq alınması lazımdır. 

PND-lərdə    fəaliyyət göstərən işçilərin nəqliyyatla təmin edilməməsi səbəbindən 

pasiyentlərin evlərinə gedişlər məhduddur. PND-lərdə mobil psixiatriya qrupları 

yoxdur, çünki mobil psixiatriya qrupu Təcili tibbi yardım xidmətlərinin bir hissəsidir. 

 

Pasiyentlər PND-lərdə  hər hansı psixososial yardım almırlar, çünki xidmətlər yalnız 

psixofarmakoterapiya ilə  məhdudlaşır. Ambulator psixiatriya müəssisələrinin hamısı 

(100%), hər dərman qrupu üzrə (neyroleptik, antidepressant, əhval-ruhiyyəni 

tənzimləyən, trankvilizator və antiepileptik dərmanlar) heç olmasa bir psixotrop     

preparatla təmin olunmuşdur və bu preparatları bütün il ərzində müəssisədə  və ya  

yaxınlıqda yerləşən aptekdə əldə etmək mümkündür.