Microsoft Word yeni vəSAİT. docx

debat, 
müzakirə, mübahisə 
də daxildir.
İşgüzar müzakirə.
İşgüzar müzakirə ünsiyyətdə olan bütün və ya ayrı-ayrı 
iştirakçıların müəyyən bir məsələyə dair fikir mübadiləsidir. Bir çox işgüzar görüş 
və görüşlər müzakirə şəklində keçirilir. Kütləvi müzakirələrdə sədr istisna olmaqla, 
bütün iştirakçılar bərabər mövqedədirlər. Burada xüsusi təlim keçmiş natiqlər təyin 
edilmir, eyni zamanda hər kəs yalnız dinləyici kimi deyil, həm də müzakirəyə qoşula 
bilər. Üç-səkkizdən on nəfərə qədər qrup müzakirəsində iştirakçıların hər biri 
mübahisədə iştirak edə bilər, ancaq moderator sayıla bilməz. Müzakirə üçün dəvət 
olunan mütəxəssislər yarım dairədə oturaraq tamaşaçı qarşısına çıxır, lider mərkəzdə 
olur. Məkan mühitinin belə bir təşkili qrup müzakirələrinin hər bir iştirakçısına bir-
birini mümkün qədər yaxşı görməyə və eşitməyə imkan verir. Müzakirə 
iştirakçılarının yaxşı hazırlandıqları və statistik məlumatlara və lazımi materiallara 
sahib olması vacibdir. Onların danışma tərzi, şifahi ünsiyyət mədəniyyəti, həmçinin 
nümayiş etdirmə tərzi çox rahatdır: rahatlıqla, canlı şəkildə, sualları dəqiq şəkildə 
formalaşdırmaqla və cavablara və ya qısa şərhlərə qısa izah verməklə və s. 
İştirakçıların bir-birlərini ad və soyadı ilə çağırması məsləhət görülür. Müzakirəni 
izləyən tamaşaçılar daim müzakirəçilərin diqqət mərkəzində olmalıdırlar. 
Müzakirənin aparıcısı onun gedişatını, bütün prosedurlarını tənzimləyir, mövzu və 
müzakirəçiləri tanıdır, qaydalara nəzarət edir, fikir mübadiləsinə rəhbərlik edir, 
yekun sözü söyləyir. İşgüzar mübahisə ünsiyyət forması kimi fikir ayrılıqları 
müzakirə edilərkən, müzakirə mövzusunda konsensus olmadığı bir vəziyyətdə geniş 
istifadə olunur.

---

AzTU 
“Humanitar fənlər” kafedrası 
 
 
Azərbaycan dilində işgüzar və akademik kommunikasiya 
 
39 
Mübahisə.
Mübahisə hər kəsin mübahisəli bir məsələdə öz fikrini müdafiə etdiyi 
şifahi bir yarışmadır. Praktikada mübahisələr çox vaxt nizamsız formalarda aparılır. 
Mübahisəyə müxtəlif işgüzar ünsiyyət kimi, aşağıdakı xüsusiyyətlər xasdır:
Ø
mübahisə ən azı iki tərəfin olmasını ehtiva edir, bunlardan birini 
tərəfdar adlandırmaq daha məqsədəuyğundur, digərini isə rəqib; 
Ø
mübahisə tərəfləri fikir mübadiləsi prosesində fəaliyyət baxımından 
bir-biri ilə eyni hüquqlara malikdirlər; 
Ø
mübahisənin mövzusu tərəflərin hər birinin öz mövqeyi və ya tezisi 
adlandırdığı bir mülahizədir; 
Ø
tərəflərin mövqelərindəki fərq mübahisəni mahiyyət səviyyəsində 
deyil, fenomen səviyyəsində müzakirə edir;
Ø
tərəflərin mövqeləri bir-birinə ziddir və əksər hallarda açıq mənfi 
xarakter daşıyır; 
Ø
tezislərin qarşılıqlı eksklüziv xüsusiyyətlərinə uyğun olaraq fikir 
mübadiləsi qaydası fikir mücadiləsində ifadə olunur; 
Ø
mübahisədə fikir mücadiləsi ən yüksək formasına çatır- tərəflər 
tezislərinin və rəqibin tezislərinin uydurma olduğunu israr edirlər. Bu 
cür arqumentdəki hər bir mübahisə rəqibin mübahisəsini rədd edir. 
Müzakirənin xarakteri təkzib, rədd, aradan qaldırma şəklini alır; 
Ø
mübahisəli bir məsələnin müzakirə mövzusu, ümumiyyətlə, yaxşı 
müəyyən edilməmişdirsə, onun qarışıqlığı da mübahisədəki 
mübahisənin mahiyyətinə yox, mövzunun səthi xüsusiyyətlərinə aid 
olması ilə əlaqədar olur;
Ø
işgüzar ünsiyyət növü kimi mübahisə nə prosedur, nə məkan, nə də 
müvəqqəti münasibətlərdə tənzimlənmir.