«Mikroiqtisadiyyat» fənnindən kollokvium sualları və cavabları

Azalmaqda  olan  son  hədd  verimi  qanunu  bildirir  ki,  yerdə  qalanların  təsbit  edilməsi  zamanı  dəyişən 

amilin  məsrəflərinin  artması  ilə  o  nöqtəyə  nail  olunur  ki,  bu  zaman  bu  nöqtədən  dəyişən  amilin  əlavə 

miqdarından istifadə məhsulun artımının 

---

27 

 

enməsinə, sonra isə onun mütləq ixtisarına səbəb olur. Dəyişən amildən  verimin göstərijiləri istehsal amilinin 

son  hədd  və  orta  məhsuldarlığının  səviyyəsini  səjiyyələndirən  son  hədd  və  orta  məhsullardır.  Azalmaqda 

olan verim qanununun ümumi məhsulun artması dəyişikliklərini əks etdirməsini  nəzərə alsaq  qanunun 

fəaliyyətinin  özü  dəyişən  amildən  son  hədd  məhsulunun  dəyişikliklərində  təzahür  edir.  Məhz  son  hədd 

məhsulunun artımının yavaşıması, sonra isə aşağı düşməsi orta məhsulun azalmasının, müəyyən anda 

isə  ümumi  məhsulun  da  aşağı  düşməsinin  səbəbləridir.  Azalmaqda  olan  verim  qanununun 

fəaliyyət  səbəbi  sabit  və  dəyişən  amillər  arasında  balanslılığın  pozulmasına  əsaslanır  ki,  bunun  da 

sayəsində  dəyişən  amilin  hər  bir  əlavə  vahidi  səviyyəjə  müxtəlif  effekt  verə  bilər.  Azalmaqda  olan  verim 

qanununun fəaliyyəti bir sıra mühüm nətijələr çıxartmağa imkan  verir: 

– 

birinjisi, həmişə çərçivəsi daxilində onların artımı məjmu məhsulun ixtisarına səbəb  olmayan  «iqtisadi  

sahə»  adlanan  məsrəflər  sahəsi  mövjud  olur  (bütün  ilkin xüsusi törəmələr müsbətdir); 

– 

ikinjisi, heç olmasa istehsal amillərindən birinin təsbit edilmiş olaraq  qalması zamanı qısamüddətli dövr 

şəraitində  həmişə  elə  bir  nöqtə  mövjud  olur  ki,  ondan  başlayaraq  dəyişən  amilin  artması  onun  son  hədd 

məhsulunun ixtisarına səbəb olur; 

– 

üçünjüsü,  iqtisadi  sahə  çərçivəsində  elə  bir  nöqtə  mövjuddur  ki,  bundan başlayaraq dəyişən 

amilin tətbiqinin getdikjə artması buraxılış həjminin  aşağı düşməsinə səbəb olur. 

Azalmaqda olan amil məhsuldarlığı qanununun gətirib çıxardığı ümumi  nətijə ondan ibarətdir ki, heç 

olmasa  istehsal  amilindən  birinin  təsbit  edilməsi  zamanı  məhsul  buraxılışının  artırılması  üçün  imkanlar 

məhduddur.  Bununla  yanaşı  nəzərə  almaq  lazımdır:  a)  qanun  yalnız  qısamüddətli  dövr  şəraitinə  tətbiq 

olunandır;  b)  qanunun  fəaliyyət  intensivliyi  texnologiyanın  xüsusiyyətlərilə  şərtlənmişdir  və  hər  bir  ayrıja 

istehsalda onun təzahür intensivliyi müxtəlif   olajaq.