Isenko-Kushing kasalligi(IKK)-neyroendokrin kasallik bo’lib,gipofiz kortikotroflari kortikotropinomasi yoki giperplaziyasi hisobiga vujudga keladigan va gipotalamogipofizar sistemaning glyukortikoidlarning ingibirlovchi ta’siriga nisbatan bo’sag’asining ortishi va buning oqibatida Aktg ning sutkalik sekretsiyasining buzilishi,buyrak usti bezi po’stloq qismining ikkilamchi ikki tomonlama giperplaziyasi,klinik jihatdan total giperkortisizm sindromi bilan namoyon bo’luvchi kasallikdir.Ko’p uchraydigan giperkortisizm shakli- ekzogen giperkortisim uzoq vaqt glyukortikoidlar qabul qilish oqibatida vujudga kelsa,endogen giperkortisizm esa IKK oqibatida rivojlanadi.Bu kasallikning uchrash chastotasi 1 yilda 1 mln. kishiga 2 kishi to’g’ri keladi.Har 5 ta bemorning birida kortikosteroma aniqlanadi.Kortikosteroma ham IKK kabi ayollarda ko’proq uchraydi.(tahminiy nisbat 8:1).Asosan 20-4- yoshdagi ksihilar kasallanadi.Endogen giperkortisizm bilan og’rigan bemorlarning15 % da AKTG ning ektopik produksiyasi kuzatiladi.Bu ko’proq 40-60 yoshda va erkaklarda ko’proq uchraydi.(nisbati1:3)
Ikki tomonlama AKTG-mustaqil nodulyar giperplaziya asosan bolalik va o’smirlik davrida uchraydi va ushbu shaklda(faqat shu shaklda) oilaviy kasallanish uchraydi,ko’proq sibslar kasallanadi.
Этиология и патогенез.
Etiolohgiya va patogenezi.Ayni vaqtda gipofizar teoriya mavjud.Bunda IKK ning morfologik va patogenetik substrati bo’lib gipofiz adenomasi hisoblanadi(90 % hollarda 1 sm dan kichik bo’lgan-mikroadenoma).
Adenoma monoklonal o’sma bo’lib,local mutasiya hisobiga vujudga kelgan,ko’pchilik holatlarda mikroadenomagacha yetib bormaydigan kortikotroflar giperplaziyasi oqibatida.Kam hollarda mikroadenoma uchraydi.IKK ta’rifiga ko’ra,kortikotropinomalarning shakllanishi gipofizning glyukortikoidlarga nisbatan sezuvchanligini pasayishiga olib keladi va kortizolningko’p ishlab chiqarilsihiga qaramay u AKTG ning sekretsiya dinamikasini boshqara olamydi va AKTG sekresiya dinamikasi buziladi.
