Министерство здравоохранения республики узбекистан ташкентская медицинская академия

Tireotoksik kriz
Diffuz toksik bo’qoqning og’ir turi,ba’zi holatlarda o’rta og’ir turi ham tirotoksik kriz bilan asoratlanishi mumkin.Asosan ayollarda va yilning yoz oylarida ko’p uchraydi.Uning rivojlanishi uchun 2 sharoit zarur:
a)tashxislanmagan va yetarli darajada davolanmagan tireotoksikoz.
b)qo’zg’atuvchi omillar:psixik travma,qalqonsimon bezni qo’pol palpasiya qilish,homiladorlar toksikozi,antitireoid terapiyani birdan to’xtatish,medikamentoz davoga reaksiya(insulin,glikozid,salisilat,klofibrat),radioaktiv yod bilan terapiya,har qanday kichik va yirik jarrohlik amaliyotlari9tish ekstraktsiyasi,laparotomiya,appendoektomiya va TA)
Patogenez.Tireoid gormonlarning qoga birdaniga chiqarilishi katabolic jarayonlarning kuchayishiga olib keladi(oqsillar,yog’lar,uglevodlar) va hujayra ichi oksidlanish jarayonlarini tezlashtirib yuboradi,yurak mushaklariga bevosita toksik ta’sir ko’rsatadi.
Klinikasi.Tiretoksik kriz MNS,yurak qon-tomir,me’da-ichak,gipotalamo-gipofizar-buyrak usti bezi tizimlari,jigar,buyrak faoliyatining birdaniga buzilishi bilan kechadi.Simptomatikasi:Ruhiy va harakat bezovtalik;uyquchanlik(kam hollarda),dezorientatsiya;yuqori temperature(38 dan yuqori);bo’g’ilish,yurak sohasida og’riq;taxikardiya 150 dan 200 ta/min,mersal aritmiyaning paroksizmal shakli,esktrasistoliya,o’tkir yurak yetishmovchiligi;sitolik bosimning ko’tarilishi va diastolic bosimning pasayishi yoki ikkalsining ham pasayishi;qorinda og’riq,diareya,ko’ngil aynashi,ba’zida sariqlik,gepatomegaliya.
Davolash:
а) Tireoid gormonlarning biosintezini bloklab qo’yuvchi vositalar ;
б) katexolaminlarga sezuvchanlikni kamaytiruvchi dori vositalari;
в) kallikrein sistema astivligini ingibitorlari;
г) glyukokortikoidlar;
д) isitma tushiruvchi vositalar;
с) yurak glikozidlari,diuretiklar,kislorodoterapiya;
Gospitalizatsiyagacha bo’lgan davrda UASh taktikasi
a)tiretoksik krizni tashxislash;
b)kriz sababini aniqlash;
v)kislorod berish,sovuq suv bilan ho’llangan choyshabga o’rash,gipotoniya kuzatilsa-kordiamin,mezaton(1-2 ml m/o),zarur bo’lsa(kollaps)-gidrokortizon(40-100 mg v/i) va zudlik bilan ixtisoslashtirilgan jonlantirish bo’limiga gospitalizasiyani amalga oshirish;