Moddalar almashinuvi yuzasidan masala va mashqlar

Nafas olish bo‘yicha masalalar yechish metodikasi
1. Nafas bilan chiqarilgan havo tarkibida 0 2 -16.3%, C02 - 4,0%’, azot - 79,7% gazlar aralasbmasi bo‘ladi. Nafas bilan chiqarilgan havo tarkibidagi gazlar bosimining 159 mm s.u kislorodga, 0.2 159 mm s.u C02 ga 600,8 mm s.u azotga to‘g‘ri keladi. Nafas chiqarilgandagi gazlaming va atmosfera havosidagi gazlar bosimini foizini toping.
Yechilishi: Atmosfera havosidagi gazlar miqdori 100 %ni, bosim esa 760 mm,s.u tashkil etadi.
Masalani yechish uchun proporsiya tuzamiz. 760mm. s.u. - 100% 159 mm. s.u. - x%
x = 159 * 100 : 760 = 20,92 % kislorod
Shu yo‘l bilan nafas havosi tarkibidagi C02 (0.03 %), azot (79,1 %), ini va bosimini topish mumkin. Chiqarilgan havo tarkibidai bosim : kislorod- 123,9 mm s.u., C02 - 30,4; azot- 605,72.
Javob : 20,92 % kislorod bo‘Iadi.
2. Nafas bilan chiqarilgan havo tarkibida 16,5 % 0 2 va 4,3 % C02, nafas kooefisienti (NK) kattaligini aniqlang.
Yechilishi: Organizm o‘zlashtirgan kislorod miqdorini topamiz:
20,94 % - 16,5 % = 4,44 % 0 2 Nafas bilan chiqarilgan havo tarkibidagi C02 ni topamiz:
4,3 % - 0,03 % = 4,27 % C02
NK miqdori quyidagi formula bilan aniqlanadi: NK = C02 chiqarilgan
: 0 2o‘zlashtirilgan. = 4,27 : 4,44 = 0,98
Javob: 0,98
0 ‘pkaning tiriklik sig‘imi, o‘pka ventilyatsiyasi bo‘yicha
masala va mashqlar yechish metodikasi
1. Bo‘yining tuzunligi 175 sm bo'lgan yosh odamning o‘pkasining tiriklik sig‘imi qancha bo‘ladi?
Yechilishi; 0 ‘pkaning tiriklik sig'imi quyidagi formula bilan hisoblanadi
0 ‘TS = 2,5 • N = 2,5 • 1,75 = 4,375 1.
Javob: 4.375 L
Kgar sportchining nafas miqdori 0.8 1, nafas bilan chiqarilgan havo taJkibida 4.5% CO2 alveolalardagi havo tarkibida 5.8 % karbonat angidrid bo'lsa, sportchining havo o'tkazuvchi yo'llarning hajmini aniqlang.
Yechilishi: Nafas yo‘llarini hajmini aniqlash uchun quyidagi formuladan foydalanamiz NF x UCO2 chiq. = NY x UCO2 atm + /NM-NY/ x UC02 alv
NM - nafas miqdori UC02 - nafas bilan chiqarilgan havo tarkibidagi CO 2
NY - nafas yo‘li Bundan 0,8 x 4,5= NY x 0,03 + /0,8 - NY/ x 5,8 = 3,6 =
0.03NY + 4,64 -5,8NY. 5.77 NY = 1,04 1. NY =0,18 1.
Javob: 0,18 1.

Xulosa
Modda va energiya almashinuvga oid masala va mashqlar
Asosiy fiziologik ko‘rsatkichlar
1. Fiziologiyada energiyaning oTchov birligi qilib kaloriya qabul qilingan (energiya miqdori lgr suvni gradusga ko‘tarilishi bilan belgilanadi).
2. Asosiy hayotiy jarayonlami boshqarish uchun sarf bo‘ladigan energiya miqdori ertalab nahorda eng qulay harorotli sharoitda o‘lchaniladi, bir soatda energiya almashinuvidagi 1 kkal energiya 1
kg tana masassiga yaqin bo‘ladi.
3. Yosh sog‘lom odamning tana sathi yuzasiga mos energiya almashinuvi 1 n r tana sathiga 1 soatda 40 kkal yoki bir sutkada 1800 kkal energiya sarfi mos keladi.
4. Tana haroratini 1 gradusga ko‘tarilishi modda almashinuvini 5 barobar oshishiga sabab bo‘ladi.
5. Og‘ir jismoniy ish bajarish vaqtida sutkalik energiya sarfi 6000 kkal bo‘lishi mumkin.
6. Muskullaming qisqarigshi natijasida hosil bo‘lgan energiyaning 70-80 % issiqlik energiya sifatida tarqaladi.
7. Kislorodning kalorik ekvivalenti (KKE) - energiya miqdori, 1 1 kislorodni sarf bo‘lishidan ajralgan energiya miqdoridir. Oqsilning kislorodli parchalanishidan 4,6 kkal, yog4 - 4,7; uglevod - 5,05 kkal.har 1 1 kislorod ta’sirida ajraladi.
8. Oqsil tarkibidaga azotning о‘rtacha miqdori 16%.