Моддий ресурслар ва улардан фойдаланиш таҳлилининг аҳамияти, вазифалари ва манбалари

III.

IV. V.

Ушбу кўрсаткичлар асосида жами маҳсулот бўйича материаллар сиғимининг таҳлили амалга оширилади. Биринчи навбатда, материаллар сиғимининг умумий ўзгариши, сўнгра омилларнинг таъсири аниқланади.

Материаллар сиғими кўрсаткичининг умумий ўзгаришини аниқлаш учун ҳисобот йилидаги материаллар сиғими кўрсаткичидан (V- боғланиш) базис йилидаги (ёки режадаги) материаллар сиғими кўрсаткичини (I-боғланиш)ни чегириб ташлаш керак:

Бу ўзгариш барча омиллар таъсири остида юзага келганлигини ифодалайди.

Материаллар сиғими даражасининг ўзгаришига омилларнинг таъсири қуйидаги кетма-кетлик бўйича аниқланади.

1-омил – маҳсулот миқдори ва таркибий тузилиши ўзгаришининг материаллар сиғими даражасининг ўзгаришига таъсирини аниқлаш учун 1-шартли материаллар сиғими кўрсаткичидан (II- боғланишдан) базис йилидаги (ёки режадаги) материаллар сиғими кўрсаткичини (I-боғланишни) чегириб ташлаш керак:

2-омил – маҳсулот бир бирлиги баҳоси ўзгаришининг материаллар сиғими даражасининг ўзгаришига таъсирини аниқлаш учун иккинчи шартли материаллар сиғими кўрсаткичидан (III-боғланишдан) биринчи шартли материаллар сиғими кўрсаткичини (II- боғланишни) чегириб ташлаш керак:

3-омил – бир-бирлик маҳсулот учун сарфланган материал харажатлар миқдори ўзгаришининг материаллар сиғими кўрсаткичининг ўзгаришига таъсирини аниқлаш учун учинчи шартли материаллар сиғими кўрсаткичидан (IV-боғланишдан) иккинчи шартли материаллар сиғими кўрсаткичини (III-боғланишни) чегириб ташлаш керак:

4-омил – истеъмол қилинган бир бирлик моддий ресурслар қиймати ўзгаришининг материаллар сиғими даражасининг ўзгаришига таъсирини аниқлаш учун ҳисобот давридаги материаллар сиғими кўрсаткичидан (V-боғланишдан) учинчи шартли материаллар сиғими кўрсаткичини (IV-боғланишни) чегириб ташлаш керак:

Ушбу турт омил таъсирларининг йиғиндиси жами маҳсулот бўйича материаллар сиғими даражасининг умумий ўзгаришига тенг келиши керак.

Шундан сўнг ҳар бир омилнинг таъсирига баҳо берилиб, хулоса қилинади.

Энди, юқорида 22-жадвалда келтирилган маълумотлар асосида аввало, истеъмол қилинган материал харажатлар қийматини (ҳажмини) ифодаловчи кўрсаткичларни ҳисоблаб олиб, ундан кейин материаллар сиғими кўрсаткичининг омилли таҳлилини амалга оширамиз.

Пахта ишлаб чиқариш учун истеъмол қилинган материал харажатлар ҳажмини (қийматини) ифодаловчи кўрсаткичлар қуйидаги 24- жадвалда келтирилди.

жадвал

Пахта ишлаб чиқариш материал харажатлари ҳажми кўрсаткичлари.

Материал харажатлар номи	Материал харажатлар қиймати, минг сўм
	Базис давридаги материал харажатлар ҳажми q0 X0 Z0	1-шартли материал харажатлар ҳажми q1 X0 Z0	2-шартли материал харажатлар ҳажми q1 X1 Z0	Ҳисобот давридаги материал харажатлар ҳажми q1 X1 Z1
ўғит	2986,4	3132,7	772,7	5514,3
уруғ	802,8	841,9	1289	3212
ЁММ	1949,4	2045	5076,7	4946,7
Жами:	5738,8	6019,6	7138,4	13673