Moliya fanidan ma’ruza matnlari 1-mavzu: Moliyaning mohiyati va funksiyalari Reja: Moliyaning ijtimoiy-iqtisodiy mohiyati

ASYEAN (Janubiy-sharkiy Osiye) mamlakatlari urtasida koopyerasiya aloqalari faol rivojlanmokda. MDX mamlakatlari doirasidagi iqtisodiy hamkorlik , ayniksa Uzbekiston , Kozogiston va Kirgiziston urtasida tuzilgan Markaziy Osiye umumiy bozorinitashqil etish xakidagi bitimni ham tilga olib utish kerak. SHiMoliya Amyerika iqtisodiy ittifoqi (NAFTA) tugrisidagi bitimga katta umid boglamokda.
Intyegrasiya turli mamlakatlardagi ixtiyeriy, tyeng xukukli, uzaro foydali asosda ish olib boruvchi xo’jalik sub’yektlarining uzaro ta’sir kursatish va bir-birining ichiga kirib borishdan iborat ob’yektiv jarayon sifatida rivojlanishi kerak.
Uni iqtisodiy siyosati va vaziyati turlicha bulgan mamlakatlar urtasida amalga oshirish Yulidagi urinishlar byexudadir.
Shuning uchun ham Uzbekiston Respublikasining intyegrasiya siyosati, uning jahon xo’jalikdagi uz urnini topish Yulidagi sa’y-xarakatlari Shunga asoslanadiki, dunyedagi barcha mamlakatlar bilan uzaro munosabatlar mamlakat mustakilligi va milliy –davlat manfaatlari nyegizida belgilanishi kerak.

1. 
   Yevropa ittifoqi
   

Yagona bozorning vujudga kyeltirilishi 1957 yildayoq YEIIning eng muxim maqsadlaridanbiri sifatida baxolangan edi. Lekin bu soxadagi tarakkiyet unga syezilarli bula olmadi.
1987 yil 1 iyulda Yevropa akti kuchga kirgachgina axvol uzgardi, bu xujjatda tovarlar, xizmatlar, sarmoyalar, va odamlar hamjamiyat doirasida erkin xarakat kiladigan bozorga utish muddati; 1992 yil 31 dyekabrdyeb belgilangan edi.
1991 yil dyekabrida YEI katnashchisi bulgan 12 mamlakatning davlat va xukumat boshliklari Gollandiyaning Maastrit shaxrida Yevropa Kengashining navbatdagi majlisiga tuplanib, intyegrasiyaning chukurlashtirish va unga barkaror tus berish Yulida xal qiluvchi kadam kuydilar: ular Yevropa hamjamiyatlariga asoslangan va hamkorlikning yangi shakllari bilan tuldirilgan Yevropa ittifoqini tuzishga karor kildilar. Shu tarzda, 1993 yil 1 yanvardan YEI mamlakatlari urtasida munosabatlar 1957yilgi YEII ni ta’sis etish tugrisidagi SHartnomaga emas, balki Yevropa Ittifoqi tugrisidagi yangi SHartnomaga asoslanmokda.
YAngi shartnomaga muvofik kuyidagilar ta’sis etiladi:

1. 
   YAgona umumYevropa fukoroligi.
   
2. 
   Iqtisodiy va valYuta ittifoqi.
   
3. 
   Siyosiy ittifoq .
   

YAgona bozor sari xarakatni jadallashtirishga karatilgan xukukiy xujjatlar va karorlar kompaniyalar tugrisidagi konunchilik, andozalarni muvofiklashtirish, solik, transport, Shuningdyek oliy ma’lumot xakidagi diplomlarni uzaro tan olish singari soxalarda kabul kilindi.
Yevropa kurilishi Yevropa mamlakatlarini birlashtirish Yulida ilgari kilingan barcha urinishlardan ikkita xususiyati bilantubdan fark kiladi.
Shu tarzda, Yevropa Ittifoqi uzining kariyb 350 mln. axolisi bilan dunyeda eng katta birlashgan bozorga aylanmokda. Uz maxsulotini goyat katta mikyosdagi yagona bozorda sota oladigan tadbirkorlar uchun ishlab chiqarish xarajatlari kamaymokda. Milliy iqtisodiyotlar ham, YEI mamlakatlari axolisi ham manfaati kurayotir.