“moliya” fanidan O’quv-uslubiy qo'llanma bilim sohalari

“XYZ”
 
 korporatsiyasi faoliyatining 20x1 yildagi moliyaviy natijalari 
to‘g‘risida hisoboti (soddalashtirilgan shakli) 
(mln. so‘mda) 
Sotishdan olingan daromad (tushgan tushum) 
200,0 
Sotilgan (realizatsiya qilingan) mahsulot tannarxi 
(110,0) 
Yalpi foyda 
90,0 
Umumiy xarajatlar, mahsulot sotish xarajatlari va ma’muriy xarajatlar 
(GS&A) (davr xarajatlari) 
(30,0) 
Asosiy faoliyatdan olingan foyda 
60,0 
Obligatsiyalar bo‘yicha foizlarni to‘lash xarajatlari 
(21,0) 
Soliqqa tortiladigan foyda
39,0 
Foyda solig‘i 
(15,6) 
Sof foyda 
23,4 
Bir aksiyaga hisoblaganda sof foyda (muomalada 1 mln. aksiya) 
23,4 
Sof foydaning taqsimlanishi: 
To‘langan dividendlar 
10,0 
Taqsimlanmagan foydaning o‘zgarishi 
13,4 
Jadvalda 
keltirilgan 
ma’lumotlardan 
ko‘rinib 
turibdiki, 
“XYZ”
 
kompaniyasining xarajat moddalari to‘rtta asosiy kategoriyaga bo‘lingan. Birinchi 
guruhga 110,0 mln so‘mni tashkil etgan sotilgan (realizatsiya qilingan) mahsulot 
tannarxi kiritilgan. Bu korporatsiyaning joriy yilda sotilgan tovarlarni ishlab 
chiqarish jarayonida ketgan xarajatlari bo‘lib, ular, asosan, materiallar sotib olishga 
ketgan xarajatlar, ishchi-xodimlarga to‘langan mehnat haqi va boshqa shunga 

---

90 
o‘xshash xarajatlarni o‘z ichiga oladi. Sotishdan olingan (ko‘rilgan) daromad va 
sotilgan mahsulot tannarxi o‘rtasidagi farq yalpi foyda deb ataladi. Yuqoridagi 
jadval ma’lumotlaridan ko‘rinishicha, “XYZ” korporatsiya-sining bu ko‘rsatkichi 
20x1 yilda 90,0 mln. so‘mni tashkil etgan. 
Keyingi xarajatlar kategoriyasida umumiy, ma’muriy va mahsulot sotishga 
ketgan xarajatlar (GS&A) (davr xarajatlari) aks ettirilgan. Bu yerda firmaning 
boshqaruv xarajatlari (masalan, menejerlarning mehnat haqi), shuningdek 
marketing va hisobot yilida kompaniya ishlab chiqargan tovarlarni sotish bo‘yicha 
xarajatlar inobatga olingan. Yalpi foyda va GS&A xarajatlari o‘rtasidagi farq 
operatsion foyda yoki asosiy, ishlab chiqarish faoliyatidan olingan foyda deb 
yuritiladi. “XYZ”