Moliya va soliqlar

Soliq solinadigan obyektning nomi
Soliq stavkalari, foizlarda
1. Asosiy va birga qo‘shilib chiqadigan foydali qazilmalarni qazib olganlik uchun
Energiya manbalari:
Tabiiy gaz	30
Utilizatsiya qilingan tabiiy gaz, realizatsiya qilingan hajmi bo‘yicha	9
Yer ostiga joylashtirilgan gaz	2,6
Gaz kondensati	20
Neft	20
Tosh ko‘mir	4
Qo‘ng‘ir ko‘mir	4
Yonuvchi slanslar	4
Rangli, nodir va radioaktiv metallar:
Tozalangan mis	10
Molibdenli sanoat mahsuloti	10
Reniy	10
Konsentratlangan qo‘rg‘oshin	8
Metall rux	10
Volfram konsentrati	10,4
Uran	10
Selen	10
Tellur	10
Indiy	10
Vismut	10
Asl metallar:
Oltin	10
Kumush	10
Palladiy	10
Platina	10
Osmiy	10
Nodir tosh xomashyosi:
Qimmatbaho, yarim qimmatbaho va zeb-ziynat uchun toshlar xomashyosi	24
Feruza, listvenit, rodonit, zmeyevik, marmar yo‘l-yo‘l aqiq, kaxolong, yashma, xalsedon, aqiq, gematit	24
Qora metallar:
Temir	5
Titan-magnetitli rudalar	4
Marganets rudalari	4
Kon-kimyo xomashyosi:
Tosh tuz (ovqatga ishlatiladigan)	3,5, biroq 10000 so‘m/kub.m dan kam bo‘lmagan
Kaliy tuzi	3,5
Sulfat tuzi	3,5
Fosforitlar (donasimon)	5
Karbonat xomashyosi (ohaktoshlar, dolomitlar)	3,5
Ohaktoshlar (soda uchun va Biox texnologiyasi bo‘yicha sanoat chiqindilarini tozalash)	3,5
Mineral (loysimon, temirokisli, karbonatli) pigmentlar	5,5
Yod	4,8
Qishloq xo‘jaligi ruda xomashyosi (glaukonit, bentonitli gil, urug‘simon va tabiiy foydalaniladigan hamda jelvakli fosforitlar)	3,5
Kon-ruda xomashyosi:
Eruvchan shpat	21,2
Tabiiy grafit	8
Birlamchi kaolin (konsentrat), realizatsiya qilingan hajmi bo‘yicha	7,9
Ikkilamchi kaolin, realizatsiya qilingan hajmiga doir	7,9
Dala shpati xomashyosi (pegmatit, dala shpati, felzit, leykokratli granit, kvars-dala shpati xom- ashyosi)	6,5
Kvars qumlari (shisha)	3
Qumtosh (shisha)	5
Bentonitli loy (burg‘ulangan eritmalar)	4,8
Talk va talk toshi	4
Talkli magnezit	4
Vollastonit	4
Asbest	4
Mineral tola ishlab chiqarish uchun bazalt	4
Barit konsentrati	4
O‘tga chidamli, qiyin eruvchan gillar	4
Ohaktoshlar, dolomitlar (shisha, metallurgiya uchun, o‘tga chidamli), flyus ohaktosh	5, biroq 11500 so‘m/kub.m dan kam bo‘lmagan
Kvars va kvarsit (shisha, texnik kremniy, silikomargans, dinalar ishlab chiqarish uchun)	6,5
Qoliplash xomashyosi (qumlar, loylar)	4
Vermikulit	4
Mineral paxta uchun xomashyo (dolomit, tog‘ jinslari)	5
Hayvonlar va qushlarni oziqlantirish uchun ohaktosh qobig‘i	5
Serpentinit (o‘tga chidamli xomashyo)	5
Qurilish materiallari:
Sement ishlab chiqarishga mo‘ljallangan ohaktoshdan tashqari sement xomashyosi (mergeli, loylar, slanslar, lyossimon jinslar, qumoqsimon, loysimon chig‘anoqlar, kaolin, vulqon jinslari, pelitli tuffitlar, bazaltlar, diabazlar, andezibazaltlar, gliyejlar, temir tarkibli qo‘shimchalar, magnetit — gematitli jinslar, kvars qumi va h.k.)	10
Sement ishlab chiqarishga mo‘ljallangan ohaktosh	45000 so‘m/tonna*
Ohak ishlab chiqarishga mo‘ljallangan ohaktosh	5
Tabiiy bezaktoshdan bloklar (ohaktosh, ohaktosh-chig‘anliq, ravertin simon ohaktoshlar, mramor, granit, granodiorit, granosiyenit, nefelinli siyenit, gabbro, granosiyenitporfir, kvars porfirdagi ignimbritlar, liparito-datsitlar, vulqon tufi, vulqon jinslari, qumtosh)	5, biroq 20000 so‘m/kub.mdan kam bo‘lmagan
Marmar ushog‘i	5, biroq 17000so‘m/kub.mdan kam bo‘lmagan
Keramzit xomashyosi (bentonit va loy jinslari)	5
G‘isht-cherepitsa xomashyosi (qumoqsimon, lyossimon jinslar, lyosslar, zichlovchi sifatida qumlar va boshqalar)	5, biroq 7000 so‘m/kub.mdan kam bo‘lmagan
Gips toshi, gips va angidrid, ganch	5, biroq 9500so‘m/kub.m dan kam bo‘lmagan
Arralanadigan, xarsangtosh va shag‘al uchun toshlar	5, biroq 7000so‘m/kub.m dan kam bo‘lmagan
Sohilni himoya qilish ishlari uchun xomashyo (ohaktoshlar, porfiritlar, granitlar)	5, biroq 10000so‘m/kub.mdan kam bo‘lmagan
Qurilish qumlari	5, biroq 8500so‘m/kub.m dan kam bo‘lmagan
Tosh-shag‘al aralashmasi	5, biroq 7500so‘m/kub.mdan kam bo‘lmagan
Qumtoshlar	5
Ohaktosh-chig‘anoq	5, biroq 12500so‘m/kub.m dan kam bo‘lmagan
Qurilish mayda toshlar (karbonat jinslari)	5, biroq 10000so‘m/kub.m dan kam bo‘lmagan
Qurilish mayda toshlar (granitlar, porfiritlar va slanets jinslari)	5, biroq 10000so‘m/kub.m dan kam bo‘lmagan
Farfor xomashyosi (farfor toshi, loyli oq quyuqlashuvchi slanets)	5
To‘g‘on qurish uchun xomashyo (tosh-shag‘al materiallari,lyossimon jinslar, qum, bentonitli loy, ohaktoshlar)	5
Boshqa keng tarqalgan foydali qazilmalar (mergellar, argelitlar, amvritlar va boshqalar)	5
2. Texnogen mineral hosilalardan ajratib olingan foydali qazilmalar	Asosiy foydali qazilmani qazib olganlik uchun stavkaning 30 %i

* Sement ishlab chiqaruvchi zavodlar, shuningdek sement xomashyosi – ohaktoshni realizatsiya qiladigan yer qa’ridan foydalanuvchilar belgilangan soliq stavkasi bo‘yicha soliq to‘laydi. Sement ishlab chiqarish uchun ko‘mirdan foydalanuvchi zavodlar uchun soliq stavkasi 50 foizga kamaytiriladi.
Asl, rangli, noyob va radioaktiv metallarni qazib olishni amalga oshiruvchi alohida soliq to‘lovchilar uchun O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan oshirilgan soliq stavkalari belgilanishi mumkin.
Er qa’ridan foydalanganlik uchun soliq bo’yicha kalendar yil soliq davri hisoblanadi. Mazkur soliq bo’yicha hisobot davri yuridik shaxslar uchun — bir oy bo’lsa, jismoniy shaxslar uchun kalendar yildir.
[OKOZ:
1.07.00.00.00 Moliya va kredit to‘g‘risidagi qonunchilik. Bank faoliyati / 07.10.00.00 Umumdavlat soliqlari / 07.10.05.00 Er osti boyliklaridan foydalanganlik uchun soliq va maxsus to‘lovlar / 07.10.05.04 Er osti boyliklaridan foydalanganlik uchun soliq to‘lash tartibi]
Soliq bazasidan va belgilangan soliq stavkasidan kelib chiqqan holda soliq hisoblab chiqariladi (SKning 454-moddasi).
Foydali qazilmalarning alohida turlari bo‘yicha soliq summasi soliq bazasidan va belgilangan soliq stavkasidan, lekin belgilangan soliq summasidan kam bo‘lmagan stavkasidan kelib chiqqan holda aniqlanadi.
Soliq hisoboti soliq hisobida turgan joydagi, noruda foydali qazilmalar bo‘yicha esa — qazib olish amalga oshirilgan joydagi soliq organlariga quyidagi muddatlarda taqdim etiladi:
-yuridik shaxslar tomonidan — ortib boruvchi yakun bilan har oyda, hisobot davridan keyingi oyning 20-sanasidan kechiktirmay, yil yakunlari bo‘yicha esa — yillik moliyaviy hisobot taqdim etiladigan muddatda;
-jismoniy shaxslar tomonidan — yilda bir marta, soliq davridan eying yilning 1-fevralidan kechiktirmay.
Soliqni to‘lash quyidagicha amalga oshiriladi:
-yuridik shaxslar tomonidan — har oyda keyingi oyning 20-sanasidan kechiktirmay, yil yakunlari bo‘yicha esa — yillik moliyaviy hisobot taqdim etiladigan muddatdan kechiktirmay;
-jismoniy shaxslar tomonidan — soliq hisobotini taqdim etish muddatidan kechiktirmay to’lov amalga oshiriladi.


Nazorat uchun savollar:

1. Er qa’ridan foydalanganlik uchun soliqning mohiyatini va ahamiyatini tushuntiring.

2. Er qa’ridan foydalanganlik uchun soliqning tơlovchilari kimlar?.
3. Er qa’ridan foydalanganlik uchun soliqning ob'ekti va bazasi nima?
4. Er qa’ridan foydalanganlik uchun soliqning stavkalari haqida tushuncha bering?
5.Er qa’ridan foydalanganlik uchun soliq bơyicha qanday imtiёzlar mavjud.
6 Er qa’ridan foydalanganlik uchun soliqni hisoblab chiqarish va tơlash tartiblarini tushuntiring?