Монография toshkent «malik print co»

a). b).

v). g).

3.1-rasm. Olovbardosh tarkiblarni yog‘och qurilish konstruksiyalarini sirtiga qoplash: a va b). Eritmani malyar chetkasi yordamida surtish, b).eritmaga bo‘ktirish vannasi, g). Olovbardosh eritmani shimdirish.

Ishlab chiqilgan olovdan himoya qiluvchi tarkiblarning olovdan himoya qiluvchi (yong‘inga chidamlilik) samaradorligini aniqlash GOST-16363-90 (NPB-251) bo‘yicha amalga oshirildi. Ushbu usul-

ning mohiyati issiqlik to‘planishiga qulay sharoitlarda yong‘in sinovi paytida sinovdan o‘tgan aralashmalar bilan ishlov berilgan yog‘och namunalari bilan massa yo‘qotilishini aniqlashdan iborat. Yong‘inga chidamlilik samaradorligi quyidagi formula bo‘yicha namunaning massasini yo‘qotish bilan aniqlandi [189; 1-4 b]. (3.2- rasm):

3.2-rasm. 1-dastlabki yog‘och namunasi, 2- olov ta’siridan keyingi antipiren bilan ishlov berilmagan yog‘och namunasi, 3-sanoat antipireni ammofosning 3%-li eritmasi bilan ishlov berilgan yog‘och namunasi,4- 1%-li polimer antipireni bilan ishlov berilgan yog‘och namunasi, 5-3%-li polimer antipireni bilan ishlov berilmagan yog‘och namunasi, 6-5%-li polimer antipireni bilan ishlov berilgan yog‘och namunasi.

Sinov natijasi sifatida kamida o‘nta tajribaning o‘rtacha arifmetik qiymati, eng yaqin butun songa ko‘paytirildi. Olingan natijalarga ko‘ra, uni qo‘llashning ushbu usuli bilan sinovdan o‘tgan tarkib- ning o‘tga chidamli (olovdan himoya qilish) samaradorligi guruhi tuzildi. O‘tkazilgan yong‘in sinovlari namunalarning vazn yo‘qo- tish darajasi 9 % dan oshmasligini ko‘rsatdi. Olingan natijalar, biz tomonimizdan ishlab chiqilgan olovdan himoya qiluvchi tarkibni II olovga chidamli samaradorlik guruhiga bog‘lash mumkinligini aniq ko‘rsatmoqda.

Olovdan himoya qiluvchi tarkiblar bilan ishlov berilgan yog‘och va uni asosidagi materiallarning yonuvchanlik guruhini aniqlash GOST 30244-90 bo‘yicha amalga oshirildi.
Olingan ma’lumotlarga ko‘ra, tutun gazining harorati 50 °C dan oshmaydi, namunalarni o‘z-o‘zini yoqish davomiyligi atigi 5-6
soniya, uzunlik bo‘ylab zararlanish darajasi 2-3 sm, og‘irlik bilan zararlanish darajasi esa taxminan 10-12 % ni tashkil qiladi. Yonuv- chanlik parametrlarining olingan eksperimental qiymatlariga qarab, o‘tga chidamli (olovdan himoya qilingan) yog‘och namunalarini G-II yonuvchanlik guruhigaga kiritish mumkin.
Shunday qilib, yong‘in xavfi ko‘rsatkichlarini baholashning ushbu va boshqa usullarini inobatga olgan holda, namunalarni sinash uchun tayyorlashda, sinovdan o‘tgan olovdan himoya qiluvchi tarkibini tayyorlash va undan foydalanish uchun TD-talablariga javob be- radigan va qurilish maydonchasida ishlatiladigan texnologiyalarga o‘xshash bo‘lishi kerak bo‘lgan olovdan himoya qiluvchi tarkibni qo‘llash texnologiyasiga alohida e’tibor qaratish tavsiya etiladi.
Haroratning o‘tishini o‘rganish uchun samarali usullardan biri bu V.A. Kargin tomonidan ishlab chiqilgan termomexanik tahlildir [72; 360 b]. Ushbu usul bo‘yicha biz isitish va berilgan yuk paytida deformatsiyaning o‘zgarishini o‘rganib chiqdik. Asosiy xususiyatlar polimerning tarkibi va holati, sellyulozaning oynaga o‘tish harorati va bu usul bilan muzlatish -220 ~ 230 °S ga teng edi.
Olovdan himoya qiluvchi tarkib yog‘och taxtalarni ishlab chiqa- rish uchun plastifikator vazifasini bajarishi, birinchi bosish paytida siqilganida yog‘och tolalari qarshiligini pasaytirishi va keyinchalik o‘zlarining o‘zgarishi tufayli plastifikator sifatida xususiyatlarini yo‘qotishi aniqlandi. Olingan eksperimental ma’lumotlarning tahlili yog‘och plitalarini shakllantirishda olovdan himoya qiluvchi tarkib- ning vazifasini aniqlaydi. Shunga ko‘ra biz yaratgan olovdan hi- moya qiluvchi tarkib:

• 
  plitalarni issiq bosishning dastlabki bosqichida yog‘och zarralari va tolalarni plastiklashtiradi. Yog‘och tolasi tarkibiy qismlarining parchalanishiga mos keladigan harorat past haroratga o‘tadi. Tarkib- ning harakati yog‘och tolasining elastik xususiyatlarini saqlash uchun javob beradigan sellyuloza qismini ushlaydi;
  
• 
  u tolalar orasidagi bog‘lovchi kuchlarning rivojlanishida ishtirok etadi, yog‘och tolasi tarkibiy qismlarining zaruriy o‘zgarishiga hissa qo‘shadi
  
• 
  ular bilan mustahkam bog‘langan olovdan himoya qiluvchi kompleksni hosil qilish uchun ular bilan o‘zaro ta’sir qiladi. Eng yaxshisi, fosfodiefir aloqalarining shakllanishi;
  
  • 
    ishlash sharoitida namlash uchun issiqlik bilan ishlov berish paytida keyinchalik isitishga chidamli struktura bo‘lgan barqaror materialni olish uchun yog‘och tolasining hujayra devoridagi qoldiq kuchlanishlarning bo‘shashishini tezlashtiradi;
    
  • 
    plitalar ishlab chiqarishning oxirgi bosqichida plastiklashtiruv- chi xususiyatlarini yo‘qotadi. Bunday holda, dastlabki holatda eriy- digan tarkib suvda erimaydigan holatga o‘tadi. Agar tarkibning ikki- ta funksional guruhida individual kimyoviy bog‘lanishlarning paydo bo‘lishi materialning mustahkamligini oshirish uchun zarur bo‘lsa, unda eruvchanlikning yo‘qolishi uning gigroskopikligini pasaytiradi va natijada yong‘inga chidamli yog‘och taxtalarning mexanik xusu- siyatlarini boshqa asosda yaxshilaydi. Biz ishlab chiqqan olovdan himoya qiluvchi tarkibning ko‘p maqsadli funksiyasi uni modifikat- siya qiluvchi tarkibiy qism sifatida ko‘rib chiqish uchun asos bo‘lib xizmat qiladi, bu esa yog‘och-qipiqli plitalarning hosil bo‘lish jaray- onini o‘zgartiradi va bosimni pasaytiradi. Uning yumshatish effekti termomexanik usul bilan isbotlandi [72; 360 b]. Tarkibida 28,8 % bo‘lgan qarag‘ay yog‘och tolasining tegishli TM-egri chiziqlari, asl yog‘och tolasiga nisbatan 3.3-rasmda keltirilgan.