Монография toshkent «malik print co»

MUQADDIMA

Hozirgi kunda insoniyat o‘zining tarjimai holining eng murak- kab bosqichini boshdan kechirmoqda. Hech qachon bizning yer- dagi uyimiz bunday siyosiy, jismoniy va ma’naviy yuklarga duch kelmagan. Chunki inson oldin hech qachon bunday og‘ir o‘lponni tabiatdan yig‘ibolmagan va o‘zi yaratgan texnik kuch oldida juda himoyasiz bo‘lmagan. Bizning sayyoramizda aqlli hayotning mav- judligiga tahdid solinmoqda, uni saqlash – yaqin kelajakda butun jamiyatning asosiy vazifasi va muammosidir. Ushbu muammoni hal qilish uchun insoniyat o‘zining barcha intellektual va iqtisodiy sa’y-harakatlarini birlashtirib, diniy, milliy va siyosiy janjallar ham- da kelishmovchiliklarni unutishi kerak.

Sanoat chiqindisi asosida olingan olovbardosh yog‘och qurilish konstruksiyalarni xayotga tadbiq etish va atrof-muhitni muhofaza qilish muammosini halqilish masalasi, tabiat va jamiyat, tabiat va insoniyat, tabiiy muhitning sog‘lig‘i holatini baholash, uning o‘zga- rishini prognoz qilish, inson sivilizatsiyasi va tabiat o‘rtasidagi o‘za- ro munosabatlarni tartibga solish va optimallashtirish bo‘yicha ba’zi aniq yechimlarni ishlab chiqish maqsadida o‘zaro bog‘liqlik qonu- niyatlarini aniqlash uchun barcha ma’lum bo‘lgan umumiy ilmiy, tabiiy tarix va sotsiologik ma’lumotlarni tahlil qiladigan va sintez qiladigan yangi tarmoqlararo bilim sohasini hayotga olib keldi.
Vujudga kelgan muammo turli yo‘llar bilan aniqlanadi va talqin etiladi: “inson va tabiat”, “inson, tabiat va jamiyatning o‘zarot a’si- ri”, “tabiatni muhofaza qilish”, “atrof-muhitni muhofaza qilish”, “tabiatni muhofaza qilish”, “atrof-muhitni saqlab qolish”, “atrof- muhit to‘g‘risidagi fanlar”, “inson va jamiyat ekologiyasi”, “ijti- moiy ekologiya”, “global ekologiya” va boshqalar. Muammoning aniq bayoni allaqachon ushbu muammoning aniq yechimini o‘z ichiga olganidek, yangi masalaning aniq nomi ham va undan ham ko‘proq yangi fan sohasi uning shakllanishi va rivojlanishi uchun juda muhimdir, chunki u tadqiqot ob’ekti, predmeti, usullari va yo‘nalishlarini belgilaydi.
Hozirgi bosqichda har tomonlama o‘rganish ob’ekti inson va ta- biat o‘rtasidagi moddiy ta’sir o‘tkazish muammosidir. Bu muammo butun ilmiy bilish tarixiga singib ketgan. Uni hal qilishning mumkin
bo‘lgan tamoyillariga muvofiq tadqiqotchilar dunyoqarashi asosida yotadigan ma’lum falsafiy g‘oyalar shakllandi.
Ilmiy-texnika taraqqiyotining yutuqlari, bir tomondan, butun jamiyatning va har bir insonning alohida-alohida tobora o‘sib bo- rayotgan ehtiyojlarini qondirishga yordam beradi, boshqa tomon- dan, bila turib biosferada sodir bo‘layotgan jarayonlarga salbiy ta’sir qiladi, shubhasiz uning barqarorligini buzishga olib keladi. Yaqin vaqtgacha barcha texnologik jarayonlar va operatsiyalar (amaliyot- lar) ularning atrof-muhitga ta’sirini hisobga olmasdan ishlab chiqil- gan.