Mövzu № Mülki müdafiənin yaranma tarixi, rolu və vəzifələri Plan

Fərdi apteçka Aİ-2 
Fərdi  apteçka  Aİ-2  radiasiya,  kimyəvi  və  bakterioloji  zədələnmələr  zamanı, 
həmçinin onların zədələrlə kombinasiyalı rast gəlmə hallarında profilaktik və ilkin 
tibbi  yardım  məqsədilə  tətbiq  edilir.  Apteçkanı  cibdə  gəzdirirlər.  Onda  aşağılakı 
yuvalar vardır: 
1 saylı  yuva: ağrıksici  vasitəli şpris-tyubik (rəngsiz başlıqlı).  Bu  vasitə apteçkaya 
FHN  qərarı  ilə  şəraitə  uyğun  olaraq  verilir.  Sümük  sınıqları,  geniş  sahəli  yanıq 
sahələri  və  zədələnmələr  zamanı  baş  verən  kəskin  ağrılar  zamanı  şokun  qarşısını 
almaq  məqsədilə  bud  və  ya  sağrı  nahiyəsinə  yeridilir  (paltarın  üzərindən  də  ola 
bilər). 
2  saylı  yuva:  fosforlu  üzvü  maddələrlə  zəhərlənmələr  zamanı  profilaktik  vasitə-
taren(hazırda  afin)  yerləşir.  Daxilə  qəbul  edildikdən  20  dəqiqə  sonra  təsir 

---

göstərməyə  başlayır.  «Kimyəvi  həyacan»  siqnalı  verilən  kimi  bir  tablet  qəbul 
edilir. 8  yaşına qədə  uşaqlara tabletin  dörddən bir  hissəsi, 8-15  yaş arası  uşaqlara 
tabletin yarısı verilir. Taren həbinin 1 ədədinin qəbulu fosforlu üzvü birləşmələrlə 
zəhərlənmə təsirini 10 dəfə azaldır. Zəhərlənmə əlamətləri artdıqca yenidən bir həb 
qəbul edilir və sonradan hər 4-6 saatdan bir bir həb qəbul edilir. tarenin əvəzinə və 
ya ona əlavə olaraq P-6 preparatı qəbul edilir. Bir dəfəlik dozası – 2 tabletdir. 3-4 
ölümcül dozadan 12 saat müddətinə müdafiə edir. Hərbi qüvvələrin və MM ştatdan 
kənar  dəstə  üzvlərinin  şəxsi  heyəti  1995-si  ildən  Aİ-1  apteçkası  ilə  təmin  edilir, 
onda müalicəvi preparat afin və fosforlu üzvü birləşmələrlə zəhərlənmələr zamanı 
istifadə 
edilən 
qırmızı 
başlıqlı 
şpris-tyubik 
(butaksim) 
yerləşir. 
Taren  mərkəzi  təsirli M-xolinoblokatordur. Daxilə qəbul edildikdən 20-30 dəqiqə 
sonra  təsir  etməyə  başlayır,  təsir  4-5  saat  davam  edir.  Somatik əlamətləri:  ağızda 
və  bütün  bədəndə  quruluq,  bəbəklərin  genəlməsi.  Preparat  tablet  halındadır, 
tərkibində aktiv maddə 0,6 q-dır. Zəhərlənməmiş halda qəbul edilərsə delirium halı 
yaradır:  şüur  qaralır,  yaddaş  itirilir,  parlaq  görmə  və  eşitmə  hallyusinasiyaları 
yaranır.  Eyforiya  yaratmadığı  üçün  fiziki  və  psixoloji  asılılıq  halı  baş  vermir. 
3  saylı  yuva:  bakteriya  əleyhi  2№-li  vasitə  (sulfadimetoksin-0,2q,  15  tablet)  –ağ 
rəngli  penal-yerləşir.  Bu  vasitə  radioaktiv  şüalanmadan  sonra  infeksion 
xəstəliklərin  profilaktikası  üçün  nəzərdə  tutulub.  Şüalanmadan  sonra  mədə-
bağırsaq  pozğunluqları  zamanı  yarandığı  zaman  bir  dəfəyə  7  tablet  qəbul  edilir, 
sonrakı 2  gün ərzində  gündə bir dəfə 4 tablet qəbul edilir. 8  yaşına qədər  uşaqlar 
birinci  gün 2 tablet, sonrakı 2  gün ərzində hər  gün 1 tablet qəbul edilir; 8-15  yaş 
arası  uşaqlar  birinci  gün  3,5  tablet,  sonrakı  2  gündə  günə  2  tablet  qəbul  edilir. 
4  saylı  yuva:  1№-li  radiasiya  əleyhi  vasitə  (RS-1,  sistamin  tabletləri-0,2q,  12 
tablet)  -2  penal  moruğu  rəngli  iki  penal  –  yerləşir,  ionlaşdırıcı  şüalanma 
zədələnmələrində  profilaktik  effekt  göstərir.  «radiasiya  təhlükəsi»  siqnalı 
verilərkən şüalanma qorxusu olarsa və ya radiasiya səviyyəsi yüksək olan  əraziyə 
daxil  olmamışdan  35-40  dəqiqə  əvvəl  6  tablet  su  ilə  dəxilə  qəbul  edilir.  Müdafiə 
effekti 5-6 saat saxlanır. Lazım gələrsə (şüalanma davam edərsə və ya yeni təhlükə 
yaranarsa) 4-5 saatdan sonra yenidən 6 tablet qəbul edilir. 8 yaşına qədər uşaqlara 
bir  dəfəyə  1,5  tablet,  8-15  yaş  arası  uşaqlara-3  tablet  verilir. 
5  saylı  yuva:  1№-li  bakteriya  əleyhi  vasitə  –  hər  birində  5  tablet  olan  rəngsiz 
kvadrat  formada  1  penal  (tetrasklin-0,006q,  10  tablet  və  nistatin  tabletləri)  – 
törədiciləri bioloji silah kimi istifadə edilən infeksion xəstəliklərdən ümumi ekstern 
profilaktika  (taun,  vəba,  tulyaremiya,  sibir  yarası,  brusellyoz  və  s.)  üçün  nəzərdə 
tutulmuşdur.  Bakterioloji  yoduxma  təhlükəsi  yarandıqda  və  ya  yoluxma  olduqda 
qəbul edilir. birdəfəlik dozası-eyni zamanda 5 tablet su ilə daxilə qəbul edilir. Belə 
doza 6 saatdan sonra bir də təkrar qəbul edilir. 8 yaşa qədər uşaqlara bir dəfəyə 1 
tablet,  8-15  yaşlı  uşaqlara  2,5  tablet  verilir.  PBS-1  (bakteriya  əleyhi  vasitə)  şüa 
xəstəliyi, geniş yara səthi və yanıqlar zamanı infeksion ağırlaşmaların profilaktiksı 
üçün də qəbul edilir. 
6  saylı  yuva:  2  №-li  radiomühafizə  vasitəsi  (RS-2,  kalium  yod  tabletləri  0,125  q 
dozada  10  tablet)-  ağ  rəngli,  1  penal  –  radioaktiv  çöküntülərin  düşdüyü  ərazidə 
olan insanlar üçün nəzərdə tutulmuşdur: tənəffüs yolları, qida və su ilə daxil olan 

---

radioaktiv yod  üçün qalxanabənzər  vəzi blokadaya alır. 10  gün ərzində  gündə bir 
dəfə acqarına bir tablet qəbul edilir ( sülh dövründə AES-da qəza zamanı hər gün, 
və  axırıncı  şüalanmadan  sonra,  əlavə  olaraq  8  gün  ərzində  hər  gün  qəbul 
edilməlidir). 2-5  yaşlı  uşaqlara  yarım  tablet, 2 yaşından kiçiklərə-dörddə bir (1/4) 
tablet,  südəmər  körpələrə  yalnız  birinci  gün  –  dörddə  bir  tablet  verilir.  Əgər 
radioaktiv yod çöküntüsündən sonrakı ilk 2-3 saat ərzində qəbul edilərsə 90-95%, 
6  saatdan  sonra  qəbul  edilərsə  -50%,  12  saatdan  sonra  -30%  effekt  verir,  24 
saatdan sonra effekti yoxdur. 
7  saylı  yuva:  qusma  əleyhi  vasitə  (etaperazin)-5  tabletli  bir  penal-  şüalanmadan 
sonra,  həmçinin  başın  əzilməsindən  sonra  mədə  bulanması  halları  olarsa  qəbul 
edilir. 
Bir 
gündə 
6 
tabletdən 
çox 
qəbul 
etmək 
olmaz.