Mövzu 1: “Azərbaycan dilində işgüzar və akademik kommunikasiya” fənninin predmeti, məqsədi və vəzifələri

Sənəd formaları 
müəyyən qaydada tərtib olunmuş, hüquq normasına cavab
verən, özündə müəyyən məlumatı əks etdirən yazılardır. Sənəd növlərinin
köməyilə idarə və təşkilatın bütün fəaliyyətini təhlil etmək olar. Bu ona görə
mümkündür ki, idarə və təşkilatların bütün fəaliyyətləri sənədlərdə əks olunur.
Sənədləşmə prosesi sənədləşmə prinsiplərini özündə birləşdirir və bunlar
aşağıdakılardan ibarətdir:
1. 
Məqsədəuyğunluq prinsipi 
- lazım gəlməyən sənədlərdən idarəetmədə
istifadə edilməməsi.
2. 
Etibarlılıq prinsipi 
- hər bir sənədin obyektiv informasiyalar, göstəricilər,
faktlar əsasında tərtib edilməsi. 
3. 
Kifayətlilik prinsipi 
- sənəddə məlumatların tərkibi və həcminin
qənaətbəxş olması, idarəetmə obyekti haqqında fıkir yürütmək, zəruri olduqda
sənədlər vasitəsilə ona təsir etmək üçün kifayətləndirici olması.
4. 
Sistemlilik prinsipi 
- sənədlərin hazırlanmasında vahid sistemli tələblərə
əməl olunması.

---

5. 
Çeviklik prinsipi 
- qabaqcadan təyin olunmuş yollarla və əks əlaqə
formala-rında sənədlərin ləngimədən, konkret müəyyən olmuş vaxtlarda çevik
icraya yönəl-dilməsi.
İşgüzar yazışmalar posessində sənədlərin təsnifatı və növlərinin rolu. 
Məlumatatların qavranılmasına görə sənədlər 3 qrrupa bölünür.
1.Vizual sənədlər.
2.Akustik sənədlər.
Mətnli- təsviri sənədlər.
İnsanların görmə orqanları ilə qavranılan sənədlər vizual sənədlər adlanır.Vizual
sənədlər 3 qrupa bölünür:
1.Mətnli sənədlər.
2.Təsviri sənədlər.
3.Mətnli-təsviri sənədlər.
1. Mətnli sənədlərməlumat daşıyıcılarında ifadə edilməsinə görə əlyazması makina 
və kompyuter üsulu hazırlana bilər.
Təsviri sənədlər məlumat xarakterinə görə statistik və dinamiki ola bilər.Statistik
məlumatlı təsviri sənədlərə sxemlər,qrafiklər, dioqramlar,
şəkillər, rəsmlər və s. aiddir.Dinamik məlumatlı təsviri sənədlərəsəssiz kinolentlər
daxildir.
Sənəd növləri sənəd kimi insanların həyat və fəaliyyətində böyük rol oynayır.
Öz əhəmiyyətinə görə də sənədin hazırlanması siyasi, tarixi, hüquqi, elmi, iqtisadi,
istehsal-texniki, sosial əhəmiyyətə malikdir. Sənəd növlərində dövlət orqan-larının
və hökumətin qəbııl etdiyi qərarlar öz əksini tapır, bunların da icrası idarəetmə
aparatında həyata keçirilir.
İdarə, müəssisə, şirkət və təşkilatın fəaliyyətinin nəticələri idarəetmə sənədlərində 
öz əksini tam tapmalıdır. Sənədlərlə işin yüksəldilməsi, kompyuterlərdən istifadə 
etmə, idarəetmənin avtomatlaşdırılması, daxili və xarici ticarət əlaqələrinin 
genişləndirilməsi, həm də vətəndaşların bu işlərdə fəal iştirakından ötrü, 
sənədlərdən istifadə etmə bacarığı təmin edilməlidir. Belə bir şəraitdə rəhbərlik 
üçün qəbul olunmuş qərarlar, təşkilati - sərəncamverici sənədlər, son nəticəni 
göstərən digər sənədlər obyektiv və məqsədəuyğun olmalıdır.
Düzgün hazırlanmamış, əsaslandırılmamış idarəetmənin xüsusiyyətlərində za 
man, məkan və şərait nəzərə alınmadan, işin kim tərəfındən yerinə yetirilməsi gös-
tərilmədən tərtib edilmiş sənədlər ıdarəetmə işinin çevikliyinə təsir edir. İdarəetmə 
fəaliyyətində 
sənədləşdirmənin 
təkmilləşdirilməsinin 
əsas 
istiqamətləri 
aşağıdakılardır:
1. İdarəetmə aparatında sənədləşmə üzrə işin səmərəliləşdirilməsi. Buna nail
olmaq üçün bu tədbirlər görülməlidir;
- sənədləşmə xidməti dəqiq qurulmalıdır;
- şöbələrlə sənədləşmə xidməti arasında düzgün əlaqələr təşkil olunmalıdır;
- işçilərin hüquq və cavabdehliyinin təyini əsasında onların başqa işçilərlə
qarşılıqlı əlaqələri müəyyənləşdirilməlidir;
- iş mədənıyyəti və ixtisas səviyyəsi artırılmalıdır;
- iş şəraitı və iş yerləri səmərəli təşkil edilməlidir.
2. Sənədlərin vahid formasının hazırlanması əsasında sənəd axınının

---

ixtisaslaş-dırılması.
3. Sənədlərin icrasına nəzarətin texniki təminatı.
4. Sənədlər üzrə məlumat-axtarış sisteminin kompyuterlərlə aparılması.
5. Sənədlərlə işləmədə tam texniki vasitələrdən istifadə edilməsi.
Sənədlər icra olunduqdan sonra onların saxlanılması və mühafizəsi təmin
olunmalıdır.
Sənədlərin hazırlanmasında və tərtib olunmasında müəyyən tələblər irəli sürü-
lür. Bunlar sənədlərin qanuni formada olmasından irəli gəlir. Sənədlər ayrı-ayrı
ele-mentlərdən təşkil olunmuşdur ki, buna