Mövzu-1 “AZƏrbaycan multikulturaliZMİ” FƏNNİNİn predmeti, metodlari, funksiyalari və
Multikulturalizm etnik-mədəni müxtəlifliklərin
Yüklə 41,96 Kb.
|
|
1.2. Multikulturalizm etnik-mədəni müxtəlifliklərin
tənzimlənməsinin siyasət modeli kimi uxarıda qeyd olundu ki, müasir dövrdə dünya dövlətlərinin əksəriyyətində tarixi prosesin inkişafının nəticəsi olan və buna görə də obyektiv xarakter daşıyan etnik, irqi, dini və mədəni müxtəlifliklər mövcuddur. Bu müxtəlifliklərin tənzimlənməsinin mümkün vasitələrindən biri multikulturalizmdir. Artıq qeyd etdiyimiz kimi, sözün dar mənasında multikulturalizm cəmiyyətdə mövcud olan etnik, irqi, dini və mədəni müxtəlifliklərə münasibətdə dövlətin apardığı konkret siyasəti, siyasət modelini əks edir. Lakin multikulturalizmin cəmiyyətdəki etnik- mədəni müxtəlifliklərin tənzimlənməsindəki rolunu, ümumiyyətlə onun mahiyyətini və əhəmiyyətini müəyyən edərkən ilk növbədə multikulturalizmin bir sosial hadisə olduğunu qeyd etmək lazımdır. Belə ki, multikulturalizm cəmiyyətin inkişafının məhsuludur. O, cəmiyyətdə cərəyan edən hadisələrin təsiri ilə meydana gəlməlidir. Sosial hadisə kimi formalaşan multikulturalizm digər sosial hadisələrə (siyasətə, iqtisadiyyata, mədəniyyətə, mənəviyyata, ictimai şüurun müxtəlif formalarına və s.) təsir göstərir, onlarla qarşılıqlı münasibətdə olur. Bundan başqa, multikulturalizm bir sosial hadisə kimi öz əhəmiyyətinə görə sosial ədalət, imkanların bərabərliyi, demokratiya kimi anlayışların sırasına daxildir. Belə ki, hər bir etnik, irqi, dini və mədəni qrupun hüquq və azadlıqlarının qorunması, onların qanun qarşısında bərabər olmalarının təmin edilməsi həm sosial ədalətin tələblərinə, həm də demokratik cəmiyyətin normalarına uyğun gəlir. Multikulturalizmin bir sosial hadisə kimi formalaşmasına aşağıdakı faktorlar təsir göstərir: 1. Eyni ərazidə uzun illərdən bəri müxtəlif xalqların birgə yaşamaları. Məsələn, Azərbaycanda müşahidə olunan çoxmədəniyyətlilik üçün bu səbəb səciyyəvidir. Məlum olduğu kimi, ölkəmizin ərazisində qədim dövrlərdən bəri müxtəlif xalqların nümayəndələri əmin-amanlıq şəraitində birgə yaşayırlar; 2. Ölkənin coğrafi mövqeyi. Söhbət müxtəlif mədəniyyətlərin və sivilizasiyaların qovuşduğu ərazilərdən gedir. Belə ərazilərdə yerləşən ölkələrin xalqları müxtəlif etnik, irqi, dini və mədəni qrupların nümayəndələri ilə qarşılaşaraq onlarla iqtisadi- ticarət və mədəni əlaqələrini inkişaf etdirmişlər. Bu isə öz növbəsində belə ərazilərdə multikultural mühitin formalaşması üçün əlverişli şərait yaratmışdır. Coğrafi faktor da Azərbaycanda müşahidə olunan çoxmədəniyyətlilik üçün səciyyəvidir. Məlum olduğu kimi, Azərbaycanın ərazisi müxtəlif sivilizasiyaların, mədəniyyətlərin və dinlərin kəsişməsində yerləşir. Buradan qədim İpək Yolu keçmiş, ölkəmizin bu əlverişli coğrafi mövqeyi onun etnik-mədəni müxtəlifliyə malik olan bir cəmiyyət kimi formalaşmasında və inkişafında müsbət rol oynamışdır; 3. Sosial və iqtisadi səbəblərdən iqtisadi cəhətdən inkişaf etmiş
müşahidə olunan çoxmədəniyyətliliyin əsas səbəbi iqtisadi miqrasiya hesab olunur. Lakin son dövrdə bu axının xarakteri əhəmiyyətli dərəcədə dəyişmişdir. Belə ki, Suriya, İraq, Əfqanıstan və digər Yaxın Şərq və Afrika ölkələrini bürümüş hərbi münaqişələr bu ölkələrdən inkişaf etmiş Avropa ölkələrinə insan axınını kütləvi və idarəolunmaz edərək, onu siyasi
4. İmperiyalar tərəfindən həyata keçirilən xalqların köçürülməsi siyasəti. Ermənilərin rus imperiyası tərəfindən Yaxın Şərqdən Cənubi Qafqaza köçürülməsi bu siyasətin bariz nümunəsidir; 5. Hərbi münaqişələr nəticəsində xalqların yaşadıqları ölkələri
Yaxın və Orta Şərq ölkələrində (Suriya, İraq, Əfqanıstan) davam edən hərbi münaqişələr burada yaşayan müxtəlif etnik və dini qrupların nümayəndələrinin Avropanın bir sıra ölkələrində sığınacaq axtarmalarına səbəb olmuşdur. Bu isə öznövbəsində qaçqınların pənah gətirdikləri dövlətlərdə etnikmədəni müxtəlifliyin artması ilə müşayiət olunur. Yüklə 41,96 Kb. Dostları ilə paylaş:
|