Mövzu 1: Büdcənin sosial- iqtisadi mahiyyəti və funksiyaları

Istehsalın inkişafına büdcə xərcləri. 
KitabYurdu.az 
88

---

Iqtisadiyyatın, o cümlədən maddi istehsalın inkişafında dövlət büdcəsinin 
böyük rolu vardır. Dövlət büdcəsindən ayrılan real investisiyalar müəssisələrin
dinamik inkişafını təmin edir və aşağıdakı vəzifələri yerinə yetirməyə imkan verir: 
1) maliyyə və maddi ehtiyatlar hesabına sahibkarlıq fəaliyyətinin 
genişləndirilməsi. 
2) yeni müəssisələrin yaradılması. 
3) yeni biznes sahələrinin mənimsənilməsi nəticəsində diversifikasiya. 
Investisiya fəaliyyətinin subyektlərini investorlar, sifarişçilər, iş icraçıları, 
investisiya fəaliyyəti obyektlərinin istifadəçiləri təşkil edirlər. 
İnvestorlar uzun müddətli investisiya qoyuluşu formasında xüsusi, borc və cəlb 
edilmiş vəsaitin məqsədli istifadəsini təmin edirlər. 
Sifarişçilər investorlar, həmçinin investora məxsus investisiya layihələrinin 
həyata keçirilməsinə səlahiyyəti çatan hər hansı fiziki və hüquqi şəxslər ola 
bilərlər. Əgər sifarişçi investor deyilsə, o müqavilə ilə müəyyən olunmuş 
investisiyalardan müəyyən dövr və səlahiyyət çərçivəsində istifadə və sərəncam 
vermək hüququna malikdir. 
Investisiya fəaliyyətinin istifadə obyektləri investorlar, həmçinin investisiya 
fəaliyyəti obyektləri yaradan hüquqi və fiziki şəxslər dövlət və bələdiyyə orqanları, 
xarici dövlətlər və beynəlxalq təşkilatlar ola bilərlər. 
Azərbaycan Respublikasında investisiya fəaliyyəti obyektləri aşağıdakılardır: 
-
iqtisadiyyatın bütün sahələrində yeni yaradılan və modernləşdirilmiş əsas 
fondlar; 
-
qiymətli kağızlar; 
-
elmi- texniki məhsul və mülkiyyətin digər obyektləri; 
-
əmlak hüququ və intellektual mülkiyyət hüququ. 
Azərbaycan Respublikasının dövlət investisiya siyasəti sahəsində iqtisadi 
islahatların keçirildiyi dövrdə ciddi dəyişikliklər baş vermişdir. Büdcədən əsaslı 
tikintiyə vəsaitin azaldılması ilə yanaşı müəssisələrin və digər mənbələr hesabına 
yaranan büdcədənkənar fondların bu sahələrə kapital qoyuluşu artmışdır.
Hazırda kapital qoyuluşu məqsədli proqramların maliyyələşdirilməsinə 
yönəldilir. Məqsədli proqramların həyata keçirilməsi nəticəsində təsərrüfatın 
mühüm sahələrinə maliyyə vəsaiti ayırması imkanları da genişlənir. 
Bir 
çox müəssisələrin maliyyə vəziyyətinin pisləşməsi, büdcə 
maliyyələşdirilməsinin kəskin azalması, yüksək faiz dərəcəsi şəraitində 
uzunmüddətli kreditlərin alınmasındakı çətinliklər, təsərrüfat fəaliyyətinin