Mövzu 1: Büdcənin sosial- iqtisadi mahiyyəti və funksiyaları

KitabYurdu.az 
90

---

Sosial infrastukturanın inkişafı maddi istehsalın inkişaf səviyyəsindən , burada 
yaradılmasına milli gəlirin həcmindən və onun istehsal və qeyri- istehsal sahələri 
arasında bölgüsündən asılıdır. Infrastruktura məhsuldar qüvvələrə hərtərəfli təsir 
edir. Ictimai əmək bölgüsü prosesinin gücləndiyi bir şəraitdə maddi istehsal 
səhələrinin sosial infrastrukturasız fəaliyyəti demək olar ki, mümkün deyil. Sosial 
infrastruktura müəssisə və təşkilatların təqdim etdiyi maddi və mənəvi sərvətlər 
əhalinin şəxsi tələbatını ödəməklə yanaşı işçi qüvvəsinin təkrara istehsalı və 
istehsalın intensivləşdirilməsinin mühüm amilləridir. Infrastruktur iqtisadi 
inkişafın sosial surətləndiricisidir. 
Istehsalın və ictimai əmək bölgüsününü miqyasının genişlənməsi, ETT- nin, 
istehsal münasibətlərinin inkişafı, istehlak strukturunun dəyişməsi və əhalinin 
sosial tələbatının artımı ilə müşayət olunana həyat tərzinin dəyişməsi nəticəsində 
infrastrukturanın mahiyyəti də dəyişir. 
Infrastruktura sahələrinə sərf edilən canlı əməklə ölkənin milli gəlirinin həcmini 
artırır. Sosial infrastruktura təşkilatlarının inkişafının zəruriliyi onunla izah edilir 
ki, mövcud infrastruktura hələ də əhalinin tələbatını tam ödəmir. Sosial infrastrura 
sahələrinə sərf edilən maliyyə vəsaitlərinin həcminin artırılması tələb olunur.
Müasir şəraitdə sosial infrastrukturanın saxlanması və inkişafına aşağıdakı 
mənbələrdən maliyyə vəsaiti sərf edilir: 
- büdcə vəsaiti 
- büdcədənkənar fondlar; 
- müəssisələrin və əhalinin vəsaiti. 
Ictimai istehlak fondları büdcənin, büdcədənkənar fondların və müəssisələrin 
sosial infrastrukturasına yönəldilən vəsaitidir. Onların əsas təyinatı cəmiyyətin 
sosial inkişafı və əhalinin sosial müdafiəsi ilə bağlıdır. Ictimai istehsal fondlarının 
vəsaitləri pensiyaların, müavinətlərin verilməsinə, təhsilin, səhiyyənin, sosial 
təminat xidmətlərinin həyata keçirilməsinə xidmət edir.