Mövzu 1: Büdcənin sosial- iqtisadi mahiyyəti və funksiyaları

KitabYurdu.az 
169

---

1 
Mövzu 16. Büdcənin icrasının təşkili. 
Plan : 
1.
Büdcənin icra edilməsi. 
2.
Gəlirlər və xərclər üzrə büdcənin icrasının təşkili. 
3.
Xərclər üzrə büdcəsinin icrasının mərhələləri. 
4.
Dövlət büdcəsinin kassa icrası . 
5.
Büdcə uçotu və hesabatı. 
6.
Büdcənin icrasında xəzinədarlığın rolu. 
7.
Dövlət büdcəsinin icrasına nəzarət. 
8.
Büdcənin icrasının təşkili. Büdcə kəsiri. 
Ədəbiyyat 
1.
Azərbaycan Respublikası regionlarının 2009 – 2013 – cü illərdə sosial – iqtisadi
inkişafı Dövlət proqramı. 
2.
“ Büdcə sistemi haqqında “ Azərbaycan Respublikasının Qanunu. 2002. 
3.
E.Ş.Bədəlov, R.B. Məhərrəmov, F.Ə.Qurbanov – Büdcə sistemi. Bakı 2003
4.
N.A. Novruzov, X.Ə. Hüseynov Maliyyə Bakı 2007 
5.
N.A.Novruzov, E.Ə.İbrahimov Büdcə sistemi Bakı 2012 
KitabYurdu.az 
170

---

2 
Büdcənin icra edilməsi – büdcə vəsaitlərinin yığılması və istifadəsi üzrə
büdcə prosesinin mühüm mərhələsidir. Bu icra prosesində icra hakimiyyəti orqanları 
, maliyyə və vergi orqanları, kredit təşkilatları, hüquqi və fiziki şəxslər – vergi 
ödəyiciləri və büdcə vəsaiti alanlar iştirak edirlər. 
Azərbaycan Respublikasında büdcələrin xəzinədarlıq vasitəsilə icra edilməsi
müəyyənləşdirilmişdir. İcra hakimiyyəti orqanları orqanlarına büdcələrin icrasının
təşkili və icra edilməsi , büdcə hesablarının və büdcə vəsaitlərinin idarə edilməsi
həvalə edilir. Göstərilən orqanlar büdcə vəsaitlərini alanların və bütün sərəncamların
xəzinədarları sayılırlar və büdcə idarələrinin tapşırığı ilə və adından büdcə vəsaitləri 
tədiyyələri həyata keçirirlər.
Büdcənin icrası xəzinənin vahidliyi prinsipinə əsaslanır. Bu prinsip daxil 
olan gəlirlərin və büdcə kəsirinin maliyyələşdirilməsi mənbələrindən daxil olmaların
vahid büdcə hesabına götürülməsini və nəzərdə tutulan bütün xərclərin vahid büdcə
hesabından həyata keçirilməsini nəzərdə tutur.
Azərbaycan Respublikası büdcə sisteminin bütün səviyyəli büdcələri vahid
xəzinə prinsipi əsasında icra edilir. 
Xərclər üzrə büdcənin icrası xərclər siyahısı üzrə nəzərdə tutulmuş 
tədbirlərin maliyyələşdirilməsinin təmin edilməsi deməkdir və bir neçə mərhələdən
ibarətdir :
1.
Büdcə bölgüsünün tərtibi, təsdiqi və büdcə vəsaitlərinin sərəmçılara çatdırılması. 
Azərbaycan Respublikası büdcə sisteminin bütün səviyyəli büdcələrinin icra
edilməsini müvəkkil icra orqanları büdcə bölgüsü əsasında həyata keçirirlər.
Büdcə bölgüsü üzrə büdcə vəsaitlərinin baş sərəncamçıları tərəfindən rüblərə
bölünməklə Azərbaycan Respublikası büdcə xassələrinin funksional və iqtisadi
təsnifatına uyğun təsdiq edilmiş büdcə əsasında sərəncamçılar və büdcədən vəsait
alanlar üzrə tərtib edilir və büdcənin tərtibinə məsul olan icra hakimiyyəti orqanına
təqdim edilir.
2.
Büdcə öhdəliklərinin limitləri haqqında bildirişlərin təsdiqi və onun sərəmcamçılara
və büdcə vəsaiti alanlara çatdırılması. 
Büdcə öhdəliyi – büdcəni icra edən orqanın büdcə haqqında qanuna və icmal 
büdcə bölgüsünə uyğun yaranan , müəyyən edilmiş müddət ərzində müvafiq büdcə
vəsaitlərinin xərclənməsini həyata keçirmək üzrə borcudur. 
Büdcə öhdəlikləri limiti – büdcəni icra edən orqanın büdcə haqqında qanuna 
və icmal büdcə bölgüsünə uyğun yaranan , müəyyən edilmiş müddət ərzində müvafiq
büdcə vəsaitlərinin xərclənməsini həyata keçirmək üzrə borcudur.
Büdcə öhdəlikləri limiti – büdcəni icra edən orqan tərəfindən sərəmcam – çılar
və büdcədən vəsait alanlar üçün üç ay müddətinə müəyyən edilən və təsdiq edilən 
büdcə öhdəliklərinin həcmidir.