Microsoft Word 1-ci m vzu- fh t snifati

İ
stehsalat  qəzaları  cürbəcür  ola  bilər:  Qəza  baş  verərkən  ən  vacib 
vəzifələrdən biri - bu barədə vaxtında xəbərdarlıq etməkdir. Belə obyektin fəhlə və 
qulluqçularının,  həmçinin  yaxınlıqdakı  yaşayış  evləri  sakinlərinin  köçürülməsi 
burada xilasetmə işlərinin aparılması ilə birlikdə, eyni zamanda yerinə yetirilir.  
Güclü təsirli ZM yayılarkən zəhərlənəcəyi ehtimal olunan rayonların əhalisi 

---

 
125
buraya zəhərli hava buludu yatana qədər köçürülməlidir, belə hallarda əhali adətən, 
evlər  və  evlərin  küçə  qapıları  üzrə  toplanıb  köçürülür.  Bu  zaman  adamların  və 
texnikanın  hərəkəti  zəhərlənmə  təhlükəsinin  dərəcəsi  nəzərə  alınmaqla  təşkil 
edilməlidir.  
Məlumdur  ki,  AES-da  radioaktiv  maddələrin  yayılması  ilə  baş  verən 
qəzalar  zamanı  stansiyanın  ərazisindən  kənarda  da  radioaktiv  zəhərlənmə  olur. 
Belə  hallarda  fəhlələr,  qulluqçular  və  əhali  ionlaşdırıcı  şüalanmaların  çöldən 
təsirinə  məruz  qalır,  hava,  qida  və  su  ilə  birlikdə  orqanizmin  daxilinə  keçən 
radioaktiv maddələr sayəsində isə radioaktiv şüalanma baş verir.  
Ə
razidə  radioaktiv  zəhərlənmənin  xeyli  müddət  qalacağı  ehtimalı  nəzərə 
alınmaqla,  belə  hallarda  stansiyadan  30  km-lik  radiusda  əhalinin  köçürülməsi 
mühafizənin  əsas  üsulu  ola  bilər.  İlk  növbədə  məktəbə  qədər  və  məktəb  yaşlı 
uşaqlar köçürülür. Bütün əhalinin təcili köçürülməsi də mümkündür. Belə hallarda 
toplanış  –  köçürmə  məntəqələri  təşkil  edilmir,  əhali  birbaşa  evlərdən,  küçə 
qapılarından, mühafizə qurğularından toplanıb köçürülür.  
Ə
hali  avtomobillərdə,  piyada  surətdə  və  şəxsi  nəqliyyat  vasitələrindən 
istifadə  edilməklə  iki  mərhələ  üzrə  köçürülür:  birinci  mərhələdə  -  nəqliyyat 
vasitəsilə təhlükəli radioaktiv zəhərlənmə zonasının kənar hüdudlarındakı nəzarət - 
yoxlama  məntəqələrinə  gətirilib  nəqliyyatdan  düşürülür;  ikinci  mərhələdə  - 
dozimetrik  nəzarətdən,  tibbi  müayinədən,  lazımi  hallarda  isə  sanitariya 
təmizlənməsindən  keçiriləndən  sonra  təmiz  (radioaktiv  maddələrlə  çirklənməmiş) 
nəqliyyat vasitələrində yeni məskunlaşma rayonlarına daşınır.  
Azərbaycan Respublikasında bir sıra fövqəladə hallarda köçürmə işləri belə 
planlaşdırılır:  
•  radioaktiv  zəhərlənmə  zonalarında  -  əhali  sığınacaqlarda  və  bu  məqsəd 
üçün  uyğunlaşdırılan  binalarda  radiasiyanın  səviyyələri  azalanadək  daldalanır, 
bundan sonra isə, köçürülmə xüsusi sərəncam əsasında yerinə yetirilir:  
•  güclü  təsirli  zəhərləyici  maddələrlə  zəhərlənmə  zonalarından  (konkret 
olaraq  Bakı,  Sumqayıt,  Gəncə,  Mingəçevir,  Şirvan şəhərlərindən və bir sıra kənd 
rayonlarından)  100  min  nəfərə  qədər  əhalinin  köçürülməyə  hazır  olmasını  təmin 
etmək.  Göstərilmişdir:  "Köçürülməyə  dərhal,  zəhərlənmə  ocaqları  yaranan  andan 
başlansın,  əhali  zəhərlənmə  zonasından  kənara  piyada  sürətdə,  həmçinin  idarə 
mənsubiyyətindən asılı olmayaraq, bütün nəqliyyat vasitələrilə çıxarılsın;  
•  su  qovşaqları  və  su  anbarlarının  bəndləri  yaradılarkən  yaranan  daşqın 
zonalarından  köçürülməyə  təxminən  10  min  nəfər  hazır  olmalıdır.  Buraya  o 
cümlədən,  Mingəçevir,  Şəmkir  SES-ləri,  Ağstafaçay  və  Ceyranbatan  su 
anbarlarının yarada biləcəyi daşqın zonalarınndan 100 nəfər əhali daxildir. Tövsiyə 
olunur  ki,  köçürmə  bu  müddətlərdə  başlansın  və  belə  aparılsın:  ehtimal  edilən