Microsoft Word 1-ci m vzu- fh t snifati

Zəlzələnin intensivliyinin Merkali şkalası ilə ölçülməsi  
Bal  Zəlzələnin intensivliyi  Nəticələrin qısa xarakteristikası 
1 
Nəzərə çarpmayan 
Yalnız seysmik cihazlar ilə müşahidə edilir 
2 
Çox zəif 
İ
stirahət edən insanlar tərəfindən hiss edilir 
3 
Zəif 
Yalnız az sayda insanlar tərəfindən hiss olunur 
4 
Mülayim 
Qabların,  pəncərə  şüşələrinin  cingiltisi,  qapıların  və 
pəncələrin cığıltısı ilə müəyyən edilir 
5 
Kifayət qədər güclü 
Binaların  ümumi  sirkələnməsi,  mebelin  tərpənməsi, 
pəncərə  şüşələrində  və  suvaqlarda  çatların  əmələ  
gəlməsi, yatanların oyanması 
6 
Güclü 
Hamı  hiss  edir.  Rəsmlər  divardan  düşür,  suvaq parçaları 
tökülür. Binalar yüngül xəsarət alır 
7 
Çox güclü 
Daş  binalarda  çatlar.  Antiseysmik  və  ağaçdan  tikilmiş 
binalar salamat qalır 
8 
Dağıdıcı 
Sıldırım  qayalarda  və  torpaqda  çatlar  əmələ  gəlir. 
Heykəllər  yerindən  dəbərir  və  çökürlər.  Evlərə  güclü 
xəsarət dəyir 
9 
Viran edici 
Daş binaların dağılması və çox güclü xəsarət alması 
10  Məhvedici 
Torpaqda  böyük  çatlar,  sürüşmələr  və  çöküntülər.  Daş 
binaların dağılması, dəmir yol reyslərin əyilməsi 
11 
Fəlakət 
(bədbəxt 
hadisə) 
Yerdə  geniş  çatlar,  çox  saylı  sürüşmələr  və  çöküntülər. 
Daş binalar tamamilə dağılır 
12  Güclü fəlakət 
Torpaqda dəyişiliklər böyük həddə çatır. Çox saylı çatlar, 
çöküntülər,  sürüşmələr,  şəlalələr  yaranır,  çayların 
axmasında dəyişiliklər, heç bir tikili dözmür 
 

---

Ölkəmizdə  Böyük  Qafqaz,  Şamaxı-İsmayıllı,  Gəncəbasar,  Talış  dağları,  Xəzər  dənizi 
seysmoaktiv zonalar hesab edilir. Bu ərazilərdə hələ qədimdən indiyədək müxtəlif vaxtlarda 
müxtəlif təkanlar qeydə alınıb.  
Alp-Himalay  seysmo-aktiv  bölgəsində  yerləşən  Azərbaycanda  ilk  böyük  zəlzələ  5-ci 
ə
srə  təsadüf  edib.  427-ci  ildə  Gəncə  şəhərində  baş  verən  təbii  fəlakət  zamanı  100  minlərlə 
adam həlak olub. 700 il sonra Gəncədə yenidən böyük bir zəlzələ baş verib. 1139-cu ildə isə 
Gəncədə  olan  təbii  fəlakət zamanı  Kəpəz  dağı  uçaraq  Ağsu  çayının qarşısını  kəsib  və  Göy 
Göl  yaranıb.  1667-68-ci  illərdə  Şamaxıda  da  zəlzələlər  seriyası  başlayıb.Şamaxı  zəlzələləri 
17-ci əsrin 2-ci yarısında və 19-cu əsrin 2-ci yarısında baş verib: «Axırıncı zəlzələ 1902-ci 
ildə baş vermiş və 9-10 ballıq zəlzələ nəticəsində Şamaxı dağılmışdı». Şamaxıda 20-ci əsrdə 
baş  verən  zəlzələ  dağıdıcılığı  ilə  tarixə  düşdü.  Həmin  vaxt  şəhər  yerlə-yeksan  olmuşdu. 
1935-ci ildə Gəncədə yenidən böyük dağıntılara səbəb olan Zurnabad zəlzələsi qeydə alınıb. 
Bakı  şəhərində  isə  ilk  zəlzələ  1950-ci  ilə  təsadüf  edib,  lakin  şəhərə  ciddi  ziyan 
dəyməyib. 1960-61-ci ildə Bakıda yenidən baş verən zəlzələlər zamanı dağıntıların və həlak 
olanların  sayı  bir  o  qədər  də  çox  olmayıb.  Paytaxtda  sonuncu,  ən  yaddaqalan  zəlzələ  isə 
2000-ci  il  noyabrın  25-də  baş  verib.  Azərbaycan,  o  cümlədən  də  paytaxt  Bakı  təhlükəli 
seysmoaktiv zonada yerləşir. Bakı 8 ballıq, Şamaxı, Gəncə, Naxçıvan isə 9 ballıq aktiv zona 
sayılır.