Mövzu 1 Marketinqin sosial-iqtisadi mahiyyəti və nəzəri-metodoloji əsaslari Plan

Istehlakçilarin məqsədli seqmentinin təyini. Internet şəbəkəsinin auditoriyasi çox böyükdür. Lakin, şəbəkədən istifadə edənlərin heç də, hamisi, ola bilər ki, müəyyən bir (bəzi) Web - səhifəni görməsinlər. Amma, bu heç də tələb olunmur.

• 
  Web - səhifəni elələri görməlidirlər ki, onlar potensial alicilar ola bilərlər. Bunun üçün Internet şəbəkəsində, potensial alicilarm seqmentləşdirilməsini aparmaq və məqsədli seqmenti ayirmaq lazimdir. Ola bilər ki, o, məqsədli seqmentlə uyрun gəlməyəcək, hansma ki, firma öz məhsullarmi, adi yolla satarkən əsaslanir, çünki Internet şəbəkəsi daha da böyük və geniş, məsələn coрrafi əhatə etmə (cəlb olunma) planmda, imkanlar verir.
  
• 
  Sonra bu seqmenti təsvir edən, xarakteristikalari tərtib etmək lazimdir. Bu zaman, ənənəvi olaraq, dəyişənlərdən (demoqrafik, əxlaqi, psixoloji və d.) başqa, həm də, Internet - də istehlakçilarm kompüter təminatmm xüsusiyyətləri (kompüterin tez hərəkətliliyi - tez hərəkətli olmasi, yaddaşm həcmi, modemin növü (görünüşü), rabitə (əlaqə) xətti ilə məlumatlarm verilmə (ötürülmə) sürəti və keyfiyyəti, monitorun keyfiyyəti və b.k.) ilə baрli xarakteristikalarmi da nəzərə almaq lazimdir.
  
• 
  Potensial istehlakçilarm xarakteristikalarmi bilmək, Web - səhifəyə gələnləri daha çox cəlb etməyə (edilməsinə) imkan verər və bu da, öz növbəsində, onlarm içərisindən və ya onlardan ancaq, firmanm məhsulu ilə maraqlana bilənləri avtomatik olaraq, seçməyə imkan verər.
  
• 
  3. Web - səhifənin məzmununun işlənib - hazirlanmasi. Internet şəbəkəsindən istifadə edənlər, daha çox, məlumatlari qiymətləndirirlər. Ona görə də, Web - səhifənin məzmunu və əgər bu səhifədə ondan istifadə edənlərdən ötrü (yəni istehlakçilara) lazimi məlumatlar yerləşdirilmiş olarsa, kompaniyanm ala biləcəyi əsas üstunlüklərdən biri olur.
  
• 
  Web - səhifədə verilmiş məlumatlar aşaрidaki meyarlari təmin etməlidir:
  

• 
  Web - səhifənin yaradilmasmm məqsədlərinə uyрun olmalidir.
  
• 
  Istehlakçilarm məqsədli sektorunun xüsusiyyətlərini nəzərə almalidir.
  
• 
  Müəyyən dərəcədə unikal olmalidir ki, gələnlərin - müştərilərin, diqqətini cəlb edə bilsin, xüsusəndə ona körə ki, Internet şəbəkəsində bir - birinə oxşar çoxlu Web - səhifələr mövcuddur və onlar arasmda rəqabət kifayət qədər güclüdür.
  
• 
  Operativ olmalidir. Web - səhifəyə olan maraрi saxlamaq üçün, onu daima yeniləşdirmək və təkmilləşdirmək lazimdir.
  

• 
  Məlumatlarm necə və hansi tezliklə (tez-tez) dəyişdiriləcəyini qabaqcadan təyin etmək olar. Məlumatlari, ayda bir dəfə dəyişilən Web - səhifələrə gələnlərin - müştərilərin (onlardan istifadə edənlərin) ancaq, bir neçə aydan sonra yenidən təkrar olaraq gələcəklərinə ümid bəsləmək - gözləmək olar.
  
• 
  Əgər, yeni məlumatlar hər gün gəlirsə, təkrar vizitlər (görüşlər) bir neçə gündən, bir (dəfə) olacaqdir. Istifadə edənlərə, Web - səhifənin təzələnməsini - dəyişdirilməsini göstərmək üçün, onun üzərində onun yaranma və son təzələnmə tarxini göstərmək olar. Obyektiv və doрru olmali. Gələnlər səhf yaxud dəqiq olmayan məlumatlari görərlərsə, çox güman ki, onlar bir daha bu sahifəyə təkrar müraciət etmək istəsinlər.
  
• 
  Web - səhifədə müxtəlif materiallar: firma və onun məhsullari haqqmda məlumatlari, məhsul və xidmətlərin (qulluqlarm) kataloqunu, dilerlərin siyahismi, ticarət nümayəndələrinin ünvanlarini, sorрu məlumatlarmi, yenilikləri, şəbəkə dükani, əks əlaqə (rabitə) bölməsini, vakansiyalari haqqmda və s. vermək olar. Səhifədə ancaq, ən maraqli və ən yararli (sərfəli) məlumatlari vermək lazimdir. Web - səhifələr üçün tekstləri düzəldərkən (hazirlayarkən) qarşiya qoyulan əsas vəzifələrdən biri də - firmanm xüsusiyyətlərini xüsusi qeyd etmək - onu ayirmaq üçün texniki və əyləncəli məlumatlardan istifadə etməkdir.
  
• 
  WWW sistemində qiymətlərin aşaрi olmasi, ona gətirib çixarir ki, hər hansi bir Web - səhifənin çox sayda rəqibləri mövcud olur. Ona görədə, Web - səhifədəki tekstlər aşaрidaki suallara dəqiq cavab verməlidir:
  

• 
  Kompaniya, digərlərindən nə ilə fərqlənir?
  
• 
  Bu fərqləri necə əsaslandirmaq və xüsusi olaraq da qeyd etmək olar?
  

• 
  Mətni (tekst) məlumatlari yazan zaman, nəzərə almaq lazimdir ki, hər bir istinad etmə yazili müşaiət olunmalidir. Əgər, istinad olunan bu tekstdən bir sözdürsə, onda onu əhatə edən mətni, onun göstərdiyi obyekti təsvir etməlidir. Əgər, istinad, ondan istifadə edənlərin ala biləcəkləri fayladirsa, onda bu istinadin yanmda həmən faylm ölçüləri göstərilməlidir. Bu eyni zamanda həm qrafiki təsvirlərə, həm də, mətni və digər obyektlərə aiddir. Əgər, istifadə edən, faylm ölçüsünü bilmirsə, onda o, fayli almaq üçün, onun təxmini ölçülərini deyə bilər və ya ondan imtina edə bilər. Bu faydasiz (səmərəsiz) hərəkətlərə, təkcə istifadə edənin vaxti deyil, həm də, servisin vəsaiti də sərf olunacaqdir.
  
• 
  Web - serverin çoxlu səhifələri vardir. Istifadə edən, onlardan hər hansi birinə yəni istədiyinə qoşula bilər, lakin, əsas giriş .
  
• 
  bütün serverə ton verir. Müştərinin (gələnin) aldiрi ilk təəssurat ondan asili olacaqdir.
  
• 
  mətn, müştəriləri firmanm məhsulu ilə deyil, onun serveri ilə taniş etməlidir. Məhsulun yazili təsviri ilə baрli səhifələr isə, bir qədər gec, sonra açilmalidir.
  
• 
  serverin qisa məzmunu verilmədlidir ki, ondan istifadə edənlərə (müştərilərə) tam taniş olmaq üçün digər, başqa səhifəyə, keçmək lazim gəlməsin.
  
• 
  Serverdə son vaxtlarda hansi yeniliklərin verildiyi müştərilər üçün çox maraqlidir.
  
• 
  Bu məqsədlə, birinci səhifədə yeniləşdirmələrin siyahismi, müvafiq tarixləri göstərməklə, vermək lazimdir.
  
• 
  Serverə artiq birinci dəfə qoşulmayan müştərilər ilk birinci növbədə serverin ancaq birinci səhifəsini nəzərdən keçirir və əgər, orada, onlar üçün yeni bir şey yoxdursa, onlar sadəcə olaraq, sonraki səhifələrə keçəcəklər.
  
• 
  lazimi məlumatlarm almma üsullarmm yazili təsviri verilməli, əlaqə üçün ünvanlar və telefonlar göstərilməlidir.
  
• 
  WWW serverinin tərkibinin işlənib - hazirlanmasma, qəzet üçün məqalə yazarkən olduрu kimi, yanaşmaq lazimdir (yəni, getdikcə detallaşdirmani artirmaqla ətrafli göstərməklə).
  
• 
  Yəni, ümumi məlumatlardan başlamaq, sonra isə, nisbətən konkret və ancaq bundan sonra daha konkret məlumatlara keçmək lazimdir. Səhifə nə qədər, çox dərində yerləşərsə, onu (bir o qədərdə) az müştərilər oxuyacaq.
  
• 
  Web - səhifənin məzmununun tərtib edilməsində, qrafiki və multimedik materiallar əhəmiyyətli rol oynayirlar. Onlar məlumatlarm 128 dərk olunma səmərəliliyini artirirlar. Lakin, Web - səhifələrdəki qrafiklərin sayi və keyfiyyəti haqqmdaki sual hələdə problematik olaraq qalir.
  
• 
  Web - səhifənin müvəffəqiyyət qazanmasi üçün, onda - nəinki ticarət məlumatlari, həm də, yeniliklər, eləcədə məqsədli qrup üçün maraqli olan əyləncəli məlumatlar da olmalidir. Bununla yanaşi - çox yaxşi olardi ki, gələnlərin (müştərilərin) münasibətlərini - rəylərini almaq üçün və onlarm aktivliyini həvəsləndirmək məqsədilə əks əlaqə bölməsi yaradilsm.
  
• 
  Hazirki şəratidə, Web - səhifənin məlumatlarm korporativ bazalarla və sənədlər bazalari ilə əlaqəsini təmin etmək, əsas momentlərdən biri sayilir. Bu, gələnlərin (müştərilərin) istədiyi hər bir tələbinə bir anda, reaksiya - cavab verməyə imkan verər.
  
• 
  Məlumatlarm həcmi çox olursa, axtariş sistemini yaratmaq məqsədə uyрundur.
  
• 
  Əgər, Web - səhifə müxtəlif dillərdə danişan müştərilər (gələnlər) üçün nəzərdə tutulubsa, onda, hərəsi bir dildə yazilmiş bir neçə xəbərlər səhifəsi, bir dildən başqa bir dilə keçmək imkani yaratmaqla, tərtib olunmalidir.
  
• 
  4. Web - səhifənin dizayninin işlənib - hazirlanmasi. Internet şəbəkəsindən istifadə edən müştərilərin (gələnlərin) diqqətini müəyyən bir Web - səhifəyə cəlb etməkdə, dizayn əhəmiyətli rol oynayir.
  
• 
  Web - səhifənin dizaynmi işləyib - hazirlayarkən, birinci növbədə, məqsədli auditoriyanm dərk etmə xüsusiyyətlərini nəzərə almaq lazimdir. Bu zaman onun tərtib olunmasi, Web - səhifənin məzmununa uyрun olmalidir.
  
• 
  Web - səhifənin dizaynmm işlənməsi sahəsində, onun, universal həlli mövcud deyil (yoxdur). Web - səhifənin yerinə yetirilməsinin təmamilə müxtəlif variantlari mümkündür.
  
• 
  Bir serverin bütün Web - səhifələri bir stildə (üslubda) tərtib olunmalidir. Bu, kompaniya və onun məhsullari haqqmda əlavə təsəvvürlər yaradir.
  
• 
  Web - səhifənin dizayni, aşaрidaki elementlərin yaradilmasmi nəzərində tutur:
  

• 
  rəng;
  
• 
  şrift;
  
• 
  qrafika;
  
• 
  Web - səhifənin kompanovkasi.
  

• 
  Bu zaman, Internet şəbəkəsi, Web - səhifənin tərtib olunmasi imkanlarma bəzi məhdudiyyətlər: Web - səhifənin yüklənmə vaxti, məlumatlari ötürən kanalm xidmət etmə (keçirtmək, daşimaq) qabiliyyəti, qrafik fayllarm ölçüləri, brouzerlərin uyрunluрu, rəng politrasmm ötürülməsi və s.b. - qoyur.
  
• 
  Web - səhifənin vahid rəng qammasi, onun məzmununu tez və tam mənimsəməyə imkan verir. Bir qayda olaraq, oxunmaq üçün rənglərin ən yaxşi kombinasiyasi, aр fon və qara mətndir. Mətnin ayri - ayri simvollari üçün də fon rəngindən istifadə etmək olar ki, bu da, öz növbəsində sərlövhə, şəkil alti sözlərə maraqli kompozisiyalar yaratmaрa imkan verir. Lakin, sitatlarm (istinadlarm) rəngini dəyişmək lazim deyil, ona görə ki, istifadə edən (müştəri) ola bilər ki, artiq onlari əvvəllər görmüş və orada maraqli heç bir şey tapmamişdir.
  
• 
  Şrifti seçərkən, aşaрidaki tövsiyyələri nəzərə almaq lazimdir:
  

• 
  mətn yazilari üçün, çox da iri ölçülü şriftlərdən (xüsusəndə, yarimyaрli və kursiv şəkilli şriftlərdən) istifadə etmək lazim deyil, çünki onlar çox vaxt kobud təəssürat yaradirlar. Halbuki, adi ölçülü şrift bacariqli (ustaliqla) verildikdə, onun məlumatlarla zəngin olunduрu görünür və onu diqqətli oxumaрa cəzb edir;
  
• 
  altmdan xətt çəkmək, qaralamaq (cizmaq) kimi üsullar işlətmək lazim deyil, ona görə ki, belə mətni effektlər, istifadə edənlərdə (müştrilərdə) hipermətni sitatla (istinadla) assosiasiya oluna bilərlər.
  

• 
  Naviqasiya menyusunun - hər bir səhifədə eyni bir formasi, rəngi, ölçüləri və öz yeri olmalidir, bu onun server üzrə hərəkətini asmlaşdirir.
  
• 
  Səhifələri, həddindən çox (artiq) qrafik materiallarla, doldurmaq da lazim deyil. Səhifəyə, həm də, arasi kəsilmədən hərəkətdə olan elementləri daxil etmək də lazim deyil - çünki, onlar periferik görmə qabiliyyətini həddindən artiq gərginləşdirirlər.
  
• 
  Mətn, təsvirlər (şəkillər) və boş yerlər arasmda balans saxlamaq lazimdir.
  
• 
  Web - səhifənin yaradilmasmi bitirərək, ona potensial istifadə edən (müştəri) kimi, yəni onun tərəfindən (və ya onun gözü ilə) baxmaq lazimdir. Bunu edərkən, onu nəzərə almaq lazimdir ki, istifadə edənlərin (müştərilərin) əksəriyyəti kompüter texnikasi baximmdan ən pis şəraitdə ola bilərlər. Ona görə də, Web - səhifənin, potensial istifadə edənlərin (müştərilərin) nəzər - nöqtəsindən, onun necə göründüyünü bilmək çox vacibdir.
  
• 
  5. Web - səhifənin səmərəliliyinin qiymətləndirilməsi. Web -
  
• 
  səhifənin səmərəliliyini iki üsulla qiymətləndirmək olar:
  

• 
  kəmiyyət baximmdan, analiz etməklə;
  
• 
  keyfiyyət baximmdan, analiz etməklə.
  

• 
  Kəmiyyət analizi serverin statistikasmm köməyi ilə həyata keçirilir. Bunun üçün aşaрidaki göstəricilərdən istifadə etmək olar:
  

• 
  Web - səhifəyə edilən müraciətlərin sayi;
  
• 
  sutka (birgün) ərzində Web - səhifəni görməyə gələnlərin tezliyini statistikasi;
  
• 
  Web - səhifəni gəlib görmüş ayri - ayri insanlarm sayi;
  
• 
  Web - səhifədə keçirilən vaxt;
  
• 
  Istifadə edənlərin (müştərilərin) giriş və çixişi üçün hansi səhifələr istifadə olunmuşdur.
  

• 
  Keyfiyyət analizi isə, aşaрida qeyd olunan üsullarla aparila
  
• 
  bilər:
  

• 
  Web - səhifədən razi olduqlarini (razi qaldiqlarmi) müəyyən etmək məqsədilə potensial istehlakçilarm sorрusunu keçirməklə;
  
• 
  sorрu prosesində (əsnasmda) müvafiq Web - səhifədən istifadə edənlərin (müştərilərin) tələblərini təsvir edən komponentlərin, nə dərəcədə əhəmiyyətli olmasi (mühüm olamaрi) müəyyən olunur, və bu komponentlərə, məzmun, dizayn, istifadə olunmasmm rahatliрi (asan olmasi) və s. baximdan qiymət verilir;
  
• 
  Web - səhifəyə gələnlərdən (müştərilərdən) alman rəyləri öyrənməklə.
  

• 
  
  
•