Mövzu: 13. NƏQLİyyat logiSTİkasi plan: logiSTİkanin nəQLİyyata təSİRİ NƏQLİyyat nöVLƏRİNİn təSNİfati

Ümumi istifadədə olmayan nəqliyyat sisteminə - ixtiyari istehsal prosesinin tərkib hissəsi hesab edilən istehsaldaxili nəqliyyat vasitələri və nəqliyyat müəssisələrinə mənsub olmayan bütün növ nəqliyyat vasitələri daxil edilir. Bu və ya digər əlamətlərə görə qruplaşdırılan nəqliyyat növlərinin vəhdət təşkil etməsi onların qarşısında duran başlıca vacib vəzifədir və milli iqtisadiyyatın, habelə ölkə əhalisinin yükdaşımalarla bağlı cari və potensial tələbini vaxtında tam və az məsrəflər hesabına ödəməkdən ibarətdir.

Müxtəlif nəqliyyat növlərinin yük və sərnişin daşımalarda iştirakı bir – birindən kəskin surətdə fərqlənir. Bu ayrı – ayrı nəqliyyat növlərinin texniki - iqtisadi xüsusiyyətlərindən, həm də yük alan və göndərən müəssisə və təşkilatların ərazicə yerləşdirilməsindən, daşıma prosesinin təşkili qaydasından, iş şəraitindən və s. asılıdır.

Hər bir nəqliyyat növü çoxsahəli mürəkkəb təsərrüfat olmaqla yanaşı özünün ərazi üzrə yerləşmə xüsusiyyətlərinə, texniki səviyyəsinə, spesifik istismar şərtlərinə malikdir. Bunların hamısı yükdaşıma-ların həyata keçirilməsinə sərf edilən əmək məsrəflərinin həcmini müəyyənləşdirir. Daha doğrusu, hər bir nəqliyyat növünün bu məsrəflərlə müəyyənləşdirilən səmərəli istifadə sferası mövcuddur. Material axın-larının ilkin xammal mənbəyindən son istehlak yerlərinə qədər hərəkəti boyu aparılan logistik əməliyyatların əksəriyyəti sadalanan nəqliyyat növlərinin iştirakı ilə həyata keçirilir və əvvəl qeyd olunduğu kimi bu əməliyyatların həyata keçirilməsinə çəkilən xərclər ümumi logistik xərclərin 50% - ni təşkil edir. Lakin bu xərclərin hansı hissəsinin istehsaldaxili logistikada istifadə olunan nəqliyyat vasitələrinə və qalan digər hissəsinin isə magistral nəqliyyata aid olmasını müəyyənləşdirmək xüsusi hesablama işlərinin aparılmasını tələb edir.