Mövzu: “Azərbaycan dilində işgüzar və akade

MÖVZU: İşgüzar ünsiyyət prosesi və onun özəllikləri

Plan:

1.İşgüzar ünsiyyət mədəniyyəti

2.Ünsiyyət informasiya mübadiləsi kimi

3.İşgüzar ünsiyyətin spesifik cəhətləri

4.İşgüzar ünsiyyətin qaydaları

5.İşgüzar ünsiyyətin formaları

6. İşgüzar ünsiyyət zamanı şətinliklərin aradan qaldırılması

1.İşgüzar ünsiyyət mədəniyyəti

İşgüzar ünsiyyət, sahibkarın peşə sahəsində mənəvi davranışının ən vacib komponentidir. İş etikası, uğurlu iş əlaqələrinə kömək edən uyğun davranış qaydalarının uzun müddət seçilməsinin nəticəsidir. İşgüzar ünsiyyətdə davranış mədəniyyəti, davranış tərzi və nitq formaları, söz ehtiyatı, yəni iş adamlarının müəyyən bir dairəsinin ünsiyyətində qəbul edilən nitq tərzi ilə əlaqəli şifahi (şifahi) nitq ədəbiyyatı olmadan təsəvvür edilə bilməz.

İşgüzar ünsiyyət, xidmət sahəsindəki insanlar arasında əlaqələrin inkişaf etdirilməsi üçün çoxşaxəli, mürəkkəb bir prosesdir. İştirakçıların rəsmi statusları var. Xüsusi vəzifə və məqsədlərə çatmağa yönəlmişlər. Bu prosesin spesifik xüsusiyyəti onun tənzimlənməsidir (başqa sözlə, müəyyən edilmiş məhdudiyyətlərə riayət olunmasıdır). Bu məhdudiyyətlər mədəni və milli ənənələr, habelə peşə sahəsində qüvvədə olan etik prinsiplər ilə müəyyən edilir.

Şəxsi hisslərindən asılı olmayaraq işdəki bütün tərəfdaşlara, iş yoldaşlarına köməkçi və dost münasibət ümumi bir tələb olaraq qəbul edilir. Həm də iş sahəsindəki qarşılıqlı əlaqənin tənzimlənməsi nitqə olan diqqəti ifadə edir. Nitq etiketinə riayət etmək vacibdir. Cəmiyyətin hazırladığı dilçilik davranış normalarına riayət etməlisiniz, minnətdarlıq, istək, salamlaşma və s. (Məsələn, "xeyirxah", "salam", "" vəziyyətləri təşkil etməyə imkan verən standart hazır "düsturlardan" istifadə etməlisiniz. tanışlığımıza şadam "). Belə sabit strukturlar psixoloji, yaş və sosial xüsusiyyətlər nəzərə alınmaqla seçilməlidir. Aşağıda müzakirə ediləcək işgüzar ünsiyyətin digər xüsusiyyətlərini nəzərə almaq lazımdır.

Ünsiyyət informasiya mübadiləsi dedikdə informasiyanın iki tərəfi fərqləndirilir. Birinci, kommunikator - informasiyanı verən, ikincisi resipient -informasiyanı qəbul edən.

İnsanlar ünsiyyət prosesində bir- birlərinin fikirləri, ideyaları, hissləri və s. ilə tanış olurlar. Onlar keçmişdə baş vermiş müxtəlif hadisələr haqqında bir-birinə məlumat verir, ayrı-ayrı məsələlər barəsində bir-birlərinin rəyini və mülahizələrini öyrənirlər. Bu baxımından kommunikasiya prosesi informasiya mübadiləsi kimi təhlil oluna bilər. Kommunikasiyanın iki tipini fərqləndirmək olar: verbal və qeyri-verbal kommunikasiya.
Verbal kommunikasiya. Ünsiyyət prosesində nitq mühüm rol oynayır. İnsan istər onu əhatə edən mühit, istərsə də keçmiş və gələcək barədə hər cür məlumatı əsasən yazılı və şifahi nitq vasitəsilə alır. Nitqin əsas struktur vahidi olmaq etibarilə söz çox böyük qüvvəyə malikdir. İ.P.Pavlovun sözləri ilə desək «Söz fırtına kimi insanın orqanizminin ən etibarlı hesab edilən psixofizioloji prosesləri belə dağıda bilər, tərsinə çevirər, hətta yox edər və ya dəyişə bilər». Söz yalnız pozan, dağıdan deyil, eyni zamanda müsbət təsirə malik ən qüvvətli qıcıqlandırıcıdır. Ən çətin şəraitdə deyilən bircə kəlmə söz belə insanda ruh yüksəkliyi yaradır, onda müsbət emosiyaların baş qaldırmasına, nəcib əxlaqi keyfiyyətlərin yaranmasına, təzahürünə, həmçinin formalaşmasına istiqamət verə bilər. Burada əsl məsələ hər sözdən yerində istifadə etmək, bununla da ünsiyyətə düzgün qiymət verməkdir.
Nitqin müxtəlif funksiyaları var. Onlardan bəzilərini qeyd edək:
Nitq insanın intellektual fəaliyyətinin əsas silahıdır.
Ictimai- tarixi şərait haqqında məlumatı nitq vasitəsilə alınır.
Nitq ümumbəşəri təcrübənin mövcudluğunu təmin edir.
Nitq milli mədəniyyətin inikası vasitəsidir.
Nitq idrak alətidir

Nitqin əsas funksiyası ilə yanaşı köməkçi funksiyaları da mövcuddur: a) nitqin emotiv funksiyası ( danışanın emosiyasını, hisslərini ifadə etməsi); b) nitqin poetik, yaxud da estetik funksiyası; j) nitqin nominativ funksiyası; ç) nitqin yardımçı funksiyası ( məs: allo); d) nitqin fərqləndirmə (diakritik) funksiyası; ə) nitqin interdiktiv (qadağanedici) funksiyası və s.

Kütləvi informasiya prosesi 4 tərkib hissədən ibarətdir: kommunikator, resipient, verilən məlumat, informasiyanın vərilməsini və qəbulunu təmin edən vasitələr.
Kommunikator. Adi kommunikasiya prosesində kommunikator konkret fərddir. Burada isə məlumatı verən müəyyən kollektiv və ya qrupdur. Daha doğrusu verilən məlumat konkret fərdin adından yox, hər hansı kollektiv adından verilir.
Resipient. Kütləvi informasiya prosəsində adətən müəyyən ixtisas sahibləri və ya hər hansı yaş qrupunu təmsil edən adamlar resipiənt rolunda çıxış edirlər.
Verilən məlumat. Kütləvi informasiya prosesində veriləcək məlumatın düzgün səçilməsi vacib məsələlərdən biridir. Bu baxımdan, hansı tipli məlumatlar necə və kimlərin fəal iştirakı ilə çatdırılmalıdır, qeyri-verbal ünsiyyət vasitələrindən nə şəkildə istifadə edilməlidir və s. kimi məsələlərin düzgün həlli ciddi əhəmiyyət kəsb edir. İnformasiyanın verilməsini və qəbulunu təmin edən vasitələr. Bu vasitələrin düzgün müəyyənləşdirilməsi kütləvi informasiya prosesinin əsas şərtlərindən biridir. Bununla əlaqədar olaraq aşağıdakı məsələlərin aydınlaşdırılması zəruridir: hansı kanallar vasitəsilə verilən məlumatları kimlər daha asan, düzgün qavraya bilər, nə tipli məlumatlar hansı kanallar vasitəsilə verilsə, daha təsirli olar və s.
Qeyri-verbal kommunikasiya vasitələrinin müxtəlif tipləri var. Bu baxımdan aşağıdakılar xüsusi olaraq qeyd olunur:
1. Mimika sifət əzələlərinin dinamik ifadəsi kimi özünü göstərir. Qaş, göz, yanaq, dodaqlar və s. sifətin bu və ya digər dərəcədə lokal mimika sahələridir.
Son zamanlar vizual ünsiyyət- «gözlərin təması» problemi diqqəti daha çox cəlb edir. Anatomik baxımdan gözlər nə qədər müxtəlif olsa da, onların kodları, başqa sözlə, psixosemantikası baxışların, necə deyərlər, rəqsində açıqlanır.

2. İntonasiya ünsiyyətin başlıca akustik vasitəsidir. Ünsiyyət prosesində kommunikatorun resipientə münasibəti bilavasitə onun intonasiyasında əks olunur. Onun ekspressiv- emosional funksiyası önəmlidir. İntonasiyanın bu funksiyası xüsusi məntiqi vurğu, pauza və s. kimi akustik vasitələrlə qaynaqlanır.

3. Kinesika «bədən hərəkətlərinin dili» kimi meydana çıxır. İnformasiya mübadiləsində onun kodları cestlər vasitəsilə açıqlanır.

4. Proksimika insanın şəxsi məkanı kimi ünsiyyət prosesində özünəməxsus rol oynayır. İnsan bu məkanı özününkü hesab edir, hətta onu bir növ fiziki bədəninin davamı sayır. Ünsiyyət prosesində kimisə özümüzə yaxın buraxır, kimisə yaxın buraxmırıq, şəxsi məkanın hüdudları subyektiv olaraq belə müəyyən olunur.

Alları Piz psixoloji məsafənin aşağıdakı zonalarını müəyyənləşdirmişdir:
İntim zona ( 15 sm-dən 46 sm qədər)- xüsusi bufer zonasıdır. Bu zonaya ən yaxın emosional təmasda olan adamlar nüfuz edə bilər.
Şəxsi zona ( 46 sm-dən 1,2 m-ə qədər)- dostluq üçün optimal ünsiyyət sahəsidir. Bu sahədə dostların bir-birinə toxunması mümkündür.
Sosial ünsiyyət zonası (1,2 m-dən 3,6 m-ə qədər)- işgüzar ünsiyyət
üçün səmərəli sahədir.
Kütləvi zona (3,6 sm-dən daha çox)- ictimai yerlərdə bir-birini
tanımayan adamlar arasında ünsiyyət üçün səmərəli sahədir.