MÖvzu informatikanin bəZİ anlayiş VƏ elementləRİ

 Ms WORD 2010 mətn redaktoru. 
 
Microsoft Word – mətn  redaktoru olub istənilən  mürəkkəb sənəd  yaratmaq  üçün nəzərdə 
tutulmuşdur. Hazırda dünyada ən populyar 
proqram hesab olunu
r.
 
- 
İlk kompüterlər yarandığı vaxtdan başlayaraq onların proqram təminatları içərisində 
müxtəlif sənədlərin yığılmasını, tərtibatını, nizamlanmasını və çap edilməsini yerinə yetirə 
biləcək  müxtəlif  mətn  redaktorlarının  yaradılması  qarşıda  duran  əsas  məsələlərdən  biri 
olmuşdur. Bu cür proqramlar tərtib edən proqramlaşdırıcılar əsasən sənədlərin kompüterdə 
yığılmasını, redaktə edilməsini və çap olunmasını təmin etmək üçün yüksək servisə malik 
proqram  paketləri-redaktorlar  yaratmağa  çalışırlar.  Bu  problemləri  həll  etmək  üçün 
müxtəlif  proqramçılar  qrupu  tərəfindən  bir  çox  redaktorlar  yaratmışdır.  Bu  cür 
redaktorlara  misal  olaraq:  LEKSİKON,  FOTON,  NE,  MS  WORD,  LOTUS  (MS-DOS 
sistemi üçün), WRITE, LOTUS, WORD və s. (WINDOWS sistemi üçün) göstərmək olar. 
Mövcud  redaktorlar  içərisində  MICROSOFT  WORD  mətn  prosessoru  müxtəlif 

 
 
73 
mürəkkəblik  dərəcəsinə  malik  sənədlərin  yığılması,  redaktə  edilməsi,  tərtibatı  və  çap 
edilməsi üçün istifadə edilən və həm klaviatura, həm də MOUSE vasitəsilə asanlıqla idarə 
edilən  ən  geniş  yayılmış  redaktorlardan  biridir.  WORD  mətn  prosessoru  istifadəçiyə  hər 
hansı bir sənədi yığarkən eyni zamanda müxtəlif şiriftlərdən istifadə etməyə imkan verir. 
 
- 
Bu  prosessor  həmçinin  güclü  qrafik  redaktə  imkanlarına  da  malikdir.  WORD 
prosessoru digər mətn və qrafiki redaktorları ilə qarşılıqlı işləmə imkanlarına da malikdir. 
Redaktorun  MS-  DOS  və  WINDOWS  sistemləri  üçün  müxtəlif  versiyaları  mövcuddur. 
Müasir  dövrdə  WINDOWS  sistemi  daha  geniş  yayıldığından  və  daha  perspektivli 
olduğundan biz WINDOWS sistemində işləyən MS WORD 2010 mətin prosessorunda iş 
qaydaları  ilə  tanış  olacağıq.  WORD  prosessoru  sənədlərlə  işləmək  üçün  istifadəçiyə 
aşağıdakı imkanları verir:  mətnin yığılması, ekranda baxılması və səhvlərin düzəldidməsi; 

 mətn hissəsinin hərəkət etdirilməsi;  müxtəlif növ şriftlərdən istifadə edilməsi;
 

  istifadəçinin istəyinə uyğun mətnin səhifələnməsi, abzasın parametrlərinin verilməsi və 
tərtibat proseslərinin avtomatlaşdırılması;  

 tərtib olunan sənəddə şəkillərin, dioqramların, 

  düsturların, cədvəllərin və digər başqa obyektlərin  asanlıqla  istifadə  edilməsi;   sənəddə 
başlıqların avtomatik yaradılması; 

    mətndə  sözlərin  düzgün  yazılışına  avtomatik  nəzarət  recimi;    bir  neçə  sənədin  eyni 
zamanda redaktə edilə bilməsi; 

  müxtəlif şablonlardan istifadə edilə bilməsi və s.
 
Redaktorun əsas üstünlükləri aşağıdakılardır:  
-  İnformasiyanın effektiv emalı və analizi; 
-  İnformasiyanın müxtəlif görünüşdə əks etdirilməsi və formatlaşdırılması vasitələri; 
-   Çapetmə imkanlarının zənginliyi; 
-  Sənəd üzərində işləmə və verilənlərin birgə istifadə etmə imkanları; 
-  Digər proqramlarla qarşılıqlı inteqrasiya; 
- 
Internet şəbəkəsi vasitəsilə İnformasiya mübadiləsi.
 
 
Kompyuteri  işə  saldıqdan  sonra  Windows  əməliyyat  sistemi  yüklənir.  Windows 
yüklənəndən  sonra  Word  proqramını  işə  salmaq  üçün  Start  (Пуск)  düyməsi  basılır  və 
Programs (Программы) menyusundan Microsoft Word seçilir. 
Mətn  redaktorlarının  görünüşləri  təxminən  eynidir.  Yəni  bu  proqramların  əsas  hissələri 
mətn  daxil  edilən  ərazi  və  menyulardır.  Menyulardan  əlavə  alətlər  paneli  və  xətkeş  də 
mövcuddur.  Alətlər  panelindəki  düymələr  əsasən  menyularda  olan  əməliyyatları  daha 
rahat işə salmaq üçün istifadə olunur. 
Beləliklə, 
Microsoft  Word  2010  mətn  prosessorunu  yükləmək  üçün  mövcud  olan 
müxtəlif üsulların aşağıdakı dördündən ixtiyari birini seçmək olar: 
1.  Start\All  prgrams\Microsoft  Office\  Microsoft  Word  2010  (Пуск\Все 
программы\  Microsoft  Office\  Microsoft  Word  2010,  Başlat\Bütün  proqramlar\ 
Microsoft Office\Microsoft Word 2010) əmri icra olunur; 
2.  Taskbar  (Панел  задач/Tapşırıq  paneli)  panelində  Microsoft  Word  2010 
proqramına uyğun düymə kliklənir; 
3.  Desktop (Рабочий стол/ İş  masası)  – da Microsoft Word 2010  prosessorunun 
qısayol piktoqramı və ya Ms Word sənədlərindən biri üzərində mausun sol düyməsi ikiqat 
kliklənir; 

 
 
74 
4.  Disk  və  qovluq  açılır  və  Microsoft  Word  2010  sənədlərininn  biri  üzərində 
mausun  sol  düyməsi  ikiqat  kliklənir.Bu  halda  həmin  sənədin  açılması  ilə  prosessor 
yüklənir.
 
Yüklənmədən  sonra  redaktorun  işçi  pəncərəsi  aşılır.  Pəncərənin  birinci  sətrində 
redaktorun  və  aktiv  faylın  adı  verilir.  Əgər  fayl  açılmayıbsa  onda  onun  əvəzinə 
Document1  göstərilir.  Sonrakı  sətirdə  redaktorun  əsas  menyuları  verilir.  Daha  sonra 
standart və formatlaşdırma alətlər panellərinin işçi lentləri verilir. Bu işçi lentlərdən sonra 
redaktorun işçi oblastı yerləşir. Bu hissənin yuxarı və sol hissəsində ölçü xətkeşləri, sağ və 
aşağı  hissəsində  isə  işçi  oblastda  hərəkət  düymələri  yerləşir.  İşçi  oblastdan  sonra  sənəd 
görünüşü və sənəd haqqında məlumatlar sətirləri yerləşir. Burada səhifə, sətir, səhifələrin 
sayı, sütun və yerinə yetirilən əməliyyat haqqında məlumat verilir. 
 
Proqramın interfeysi.  
 
Microsoft  Office  (14)  paketini  əvvəlki  versiyalarından  fərqləndirən  başlıca 
xüsusiyyət  yeni  istifadəçi  interfeysi  Ribbon  (Лента/Lent)  tətbiq  olunmasıdır.  Yuxarıda 
qeyd etdiyimiz kimi Lent interfeysi Word mətn prosessorunun əvvəlki versiyalarında olan 
menyu  paneli  və  alətlər  paneli  vasitələrinin  funksiyasını  yerinə  yetirməyə  imkan  verən 
daha optimal və yığcam interfeysdir. İnterfeysin bu strukturu Office proqramları ilə yeni 
tanış  olan  istifadəçilər  üçün  tapşırıqların  icrasında  məntiqi  əlaqələri  başa  düşmək  tələb 
edir.  Menyuların  alt  səviyyələrində  yerləşə  bilən  və  az-az  işlənən  əmrləri  uzun  zaman 
axtarmağa  lüzum  yoxdur.  Misal  üçün,  istifadəçi  sənədə  Comment  (Примечания/Şərh) 
yerləşdirilməsini, ona keçidi və ya onun ləğvi üçün lazım ola biləcək bütün alətləri eyni 
tab-bölmədən həyata keçirir.     
Microsoft Word 2010  mətn prosessorunun pəncərəsində Lentin tabları soldan sağa 
yerləşir.  Lentin  tabları  Main  Tabs  (Основные  вкладки/Əsas  tablar)  və  Tool  Tabs 
(Вкладки  инструментов/Alət  tabları)  olmaqla  əsasən  2  hissəyə  ayrılır.  Əsas  tablar 
bunlardır:    Home  (Главная/Ev),  Insert  (Вставка/Əlavə  et),  Page  Layout  (Разметка 
страницы/Səhifə 
Düzəni), 
References 
(Ссылки/ 
İstinadlar), 
Mailings 
(Рассылки/Göndərişlər),  Review  (Рецензирование/İcmal),  View  (Вид/Görünüş)  və 
sənədin  yalnız  Struktur  Baxış  rejimində  bütün  tabların  əvvəlində  yaranan  Outlining 
(Структура/ Struktur).  Alət tabları isə sonradan yaranan tablara deyilir. Belə tablar bəzən 
Contextual  Ribbon  Tabs  (Контекстные  Вкладки  Ленты/Kontext  Lent  Tabları)  da 
adlandırılır.  Bu  tablar  əsas  tablardan  sonra  əks  olunur.  Məsələn:    Cədvəllərlə  iş  zamanı 
Design (Конструктор/Tərtibat) və Layout (Макет/Düzən) tabları, obyektlərlə işləyərkən 
Format (Формат/Format) tabı və s. belə tablardandır.     
Lent interfeysindəki yeddi tabın hər birində onun adına uyğun qəbul edilmiş bir qrup 
düymələr  (əmrlər)  toplusu  yerləşir.  Yəni  bu  tabların  hər  biri  Ribbon  Groups  (Группа 
Ленты/Lent Qrupları) çoxluğundan ibarətdir. Bu tip qrup elementlərindən istifadə etməklə 
müxtəlif formada sənədlər, mətnlər, cədvəllər hazırlamaq, onları redaktə etmək, yazı tiplə-
rini seçmək və s. kimi çoxsaylı əməliyyatları aparmaq olar.  
Ribbon  (Лента/Lent)  interfeysində hər bir  tab  müəyyən  sinif məsələlərin həlli  üçün 
nəzərdə  tutulmuş  lent  qrupuna  malikdir.  Lent  qrupları  bir-birindən  şaquli  xətlərlə 
göstərilən Seperator (Ayrıcılar)-la ayrılır. Məsələn, Home (Главная/Ev) tabında mətnlərin 
redaktəsi  və  formatlaşdırılması  üçün  5  tip  lent  qrupları  mövcuddur:  Clipboard  (Буфер 

 
 
75 
обмена/Mübadilə  Buferi),  Font  (Шрифт/Şrift),  Paragraph  (Абзац/Abzas),  Styles 
(Стили/Üslublar), Editing (Редактирование/Redaktə)                                      
 Microsoft Word 2010 mətn prosessorunun pəncərəsində Lentin gizlədilməsini və ya 
göstərilməsini  təmin  etmək  üçün  Lentin  tablarının  sağ  kənarındakı  (^)  düyməsindən, 
klaviaturanın  Ctrl  +F1  düymələr  kombinasiyasından  və  ya  Lentin  üzərində  mausun  sağ 
düyməsini  klikləməklə  açılan  kontekst  menyudan    Minimize  the  Ribbon  (Свернуть 
ленту/Lenti Minimallaşdır) əmrini icra etmək lazımdır. 
 Lentin  tablarında  bütün  düymələrin  əsasən  qruplar  üzrə  cəmləşdirilməsinə 
baxmayaraq,  elə  əmrlər  (düymələr)  vardır  ki,  onlar  bu  qruplarda  yerləşdirilməmişdir. 
Əsası  odur  ki,  əvvəlki  versiyalarda  olan,  lakin  tabın  qruplarında  yerləşməyən  əmrlər 
itməmişdir. Bəzi qrupların aşağı sağ küncündə xüsusi işarə   vardır. Bu  işarəyə Dialog 
Box Launchers (Диалоговое окна Пусковые/Dialoq Pəncərəsini İşəsalan) qrupun dialoq 
pəncərəsi  işarəsi  də  deyilir.  Bu  işarənin  kliklənməsi  nəticəsində  açılan  müxtəlif  dialoq 
pəncərələrindən  həmin  əmrlərin  parametrlərindən  istifadə  etmək  olar.  Məsələn,  Home 
(Главная/Ev) tabının Font (Шрифт/Şrift) lent qrupundakı həmin işarəni klikləməklə Font 
(Шрифт/Şrift)  dialoq  pəncərəsi  açılır.  Bəzi  hallarda  pəncərə  əvəzinə  üzərində  düymələr 
yerləşmiş  panel  görünür.  Məsələn,  üslublarla  iş  zamanı  Styles  (Стили/Üslublar)  lent 
qrupundakı  uyğun  işarəni  kliklədikdə  üzərində  mövcud  üslubların  əks  olunduğu  Styles 
(Стили/Üslublar)  paneli  görünür.  Dialoq  pəncərəsindən  fərqli  olaraq  panel  açıq  olduqda 
belə sənəd üzərində digər əmrləri də görmək mümkündür. 
 İstifadəçi  interfeysinin  idarəetmə  elementlərindən  biri  də  Microsoft  Office paketinə 
daxil  olan  proqramlarda  müntəzəm  olaraq  istifadə  olunan  əmrlərə  uyğun  düymələrin 
yerləşdiyi  Quick  Access  Toolbars  (Панели  быстрого  доступа/Cəld  Müraciət  Paneli) 
panelidir.  Bu  panel  yuxarıda  qeyd  edildiyi  kimi  Microsoft  Word  2010  proqram 
pəncərəsində  Lentin  yuxarı  hissəsində  yerləşir.  Paneldə  istifadəçinin  hansı  tabla 
işləməsindən  asılı  olmayaraq  görünən  və  istənilən  zaman  istifadə  oluna  bilən  alətlər 
yerləşir.  İlkin  olaraq  paneldə  ancaq  Save  (Сохранить/Saxla),  Undo  (Отменить/Qaytar) 
və Redo (Повторить/ Təkrar) düymələri yerləşir.  
 Yeni  düymələrin  panelə  əlavə  edilməsi  və  ya  elementin  paneldən  yığışdırılması 
panelin sağ tərəfindəki aşağı istiqamətli oxun kliklənməsi nəticəsində açılan siyahı vasitəsi 
ilə  edilir.  Açılan  siyahıdakı  əmrlər  qeyd  olunmaqla  onun  düyməsinin  paneldə  əks 
olunmasını və ya seçilmiş əmrlərin qeydiyyatını ləğv etməklə onun düyməsinin paneldən 
silinməsini  təmin  etmək  olar.  Panelə  siyahıda  olmayan  yeni  düymələr  əlavə  etmək  üçün 
More  Commands...  (Другие  команды.../Digər  Əmrlər)  əmri  seçilir.  Bu  zaman  ekranda  
Word Options (Параметры Word/Word Seçimləri) adlı dialoq pəncərəsi açılır.  
 Dialoq pəncərəsinin Customize (Настройка/Fərdiləşdir) bəndinin köməyi ilə əvvəlcə 
Choose  commands  from:  (Выбрать  команды  из:/  Əmrlərdən  seç)  sahəsindən  tələb 
olunan  düymə  seçilir  və  pəncərədəki  Add  (Добавить/Əlavə  et)  düyməsi  ilə  seçilmiş 
düymə Customize Quick Access Toolbars (Настройка панели быстрого доступа/Cəld 
Müraciət Panelini Fərdiləşdir) sahəsinə daxil olur və panelə əlavə edilir.  
 Hər  hansı  düymənin  paneldən  yığışdırılması  üçün  Customize  Quick  Access 
Toolbars  (Настройка  панели  быстрого  доступа/Cəld  Müraciət  Panelini  Fərdiləşdir) 
sahəsindən  həmin  düymənin  seçilməsini  ləğv  etmək  və  ya  müvafiq dialoq pəncərəsindən 
seçim etdikdən sonra  Delete (Удалить/Sil) düyməsi klikləmək lazımdır.  
 Quick  Access  Toolbar  (Панели  быстрого  доступа/Cəld  Müraciət  Paneli)  alətlər 
panelinin Lentin aşağısında yerləşməsini Customize Quick Access Toolbars (Настройка 

 
 
76 
панели  быстрого  доступа/  Cəld  Müraciət  Panelini  Fərdiləşdir)  düyməsi  ilə  açılan 
siyahısındakı Show Below the Ribbon (Разместить под лентой/Lentin aşağısında göstər) 
əmri  ilə,  eyni  qayda  ilə  Lentin  aşağısında  yerləşmiş    panelin  yuxarıda  yerləşməsini  isə 
Show  Above  the  Ribbon  (Разместить  над  лентой/Lentin  yuxarısında  göstər)  əmri  ilə 
həyata keçirmək olar.  
Microsoft Office paketinin bütün proqramlarında Lentin tablarına keçidi və ya Cəld 
Müraciət Panelinin alətlərinin icrasını maus göstəricisini həmin tablar və alətlər üzərinə 
gətirib,  sol  düyməni  klikləməklə  ya  da  klaviaturanın  müəyyən  düymələri  ilə  yerinə 
yetirmək  olar.  Təcrübəli  istifadəçilər  əmrlərin  yerinə  yetirilməsində  klaviatura 
düymələrindən istifadəyə üstünlük verirlər. Type Key (Тип ключа/Açar tipi) elementləri 
klaviatura  düymələri  vasitəsi  ilə  istidadəçi  interfeysinin  imkanlarından  birgə  istifadəsinə 
şərait yaradır.  
Type Key (Тип ключа/Açar tipi) qeydləri klaviaturanın Alt və ya F10 düymələrinin 
basılması  nəticəsində  aktivləşir  və  bütün  “cəld  düymə”lərin  uyğun  əmr  və  ya  seçim 
üzərində əks olunmasını təmin edir. Düymələrin əks olunmasından imtina etmək üçün Alt  
və ya F10 düymələri təkrar basılır, ya da Esc düyməsi basılır. 
Status Bar (Строка состояния/Vəziyyət paneli) təkcə Microsoft Word proqramına 
aid  anlayış  deyildir.  Məlumdur  ki,  Windows  mühitində  istifadə  olunan  əsas  obyekt 
pəncərədir  və  vəziyyət  panelinin  funksiyası  istifadə  olunan  proqramda  yerinə  yetirilən 
müəyyən  parametrlər  haqqında  məlumat  vermək,  üzərində  yerləşən  vasitələrlə  bəzi 
əməliyyatları icra etməkdir.  
Status  Bar  (Строка  состояния/Vəziyyət  paneli)  Word  2010  proqram  pəncərəsinin 
aşağı hissəsində yerləşir.   
 Susmaya görə, Status Bar (Строка состояния/Vəziyyət paneli) aşağıdakı idarəetmə 
elementlərə malikdir: Section 1; Page: N of N; Words: 0; Proofing errors were found. 
Language;  Document  Views;  Zoom.  Bu  idarəetmə  elementləri  Vəziyyət  panelində 
Microsoft  Word  proqramının  əvvəlki  versiyalarından  fərqli  olaraq  düymələr  şəklində 
verilir.  İstfadəçi  hər  bir  düymə  üzərində  mausun  sol  düyməsini  klikləməklə  həmin 
düymənin aid olduğu əmrin dialoq pəncərəsinə daxil ola bilər.  
 Vəziyyət  panelindəki  Section  (Раздель/Bölmə)  düyməsi  cari  sənəddə    kursorun 
durduğu  mövqeyin neçənci  bölməyə  aid  olduğunu,  Page:  N  of  N  (Страница:  номер  из 
номер/Səhifə  N/N)  düyməsi  isə  sənədin  ekrandakı  cari  səhifəsinin  nömrəsini  və 
səhifələrin  ümumi  sayını  əks  etdirir.  Vəziyyət  panelinin  bu  düymələrini  mausun  sol 
düyməsi  ilə  klikləməklə  Find  and  Replace  (Найти  и  Заменить/Tap  və  Əvəz  et)  dialoq 
pəncərəsinin Go To (Перейти/Keç) pəncərə əlavəsini aktivləşdirmək olar. 
 Vəziyyət  panelindəki  Words:  “count”  (Число  слов  «количество»/Söz  Sayı) 
düyməsi  cari  sənəddə  sözlərin  sayını  göstərir.  Vəziyyət  panelinin  bu  düyməsini  mausun 
sol  düyməsilə  klikləməklə  açılan  Word  Count  (Число  слов/Söz  Sayı)  adlı  dialoq 
pəncərəsindən  sənəddəki  mətn  elementləri  (səhifələr,  sözlər,  simvollar,  abzaslar,  xətlər) 
haqqında  statistik  məlumat  almaq  olar.  Vəziyyət  panelindəki   
  Proofing 
(Правописание/Yazı  Qaydaları  Bölmə)  düyməsi  cari  sənədin mətnində orfoqrafik və  ya 
qrammatik səhv olduğunu göstərir. Vəziyyət panelinin bu düyməsini mausun sol düyməsi 
ilə kliklədikdə sənəddə kursorun durduğu mövqedən aşkarlanmış ilk səhvə keçid baş verir 
və  əməliyyat  aparmaq  üçün  istifadəçiyə  kontekst  menyu  təklif  olunur.  Cari  sənədin 
mətnində səhv tapılmadıqda isə bu işarə   işarəsi ilə əvəz edilir. Həmin düymə üzərində 
mausun sol düyməsi kliklənərsə, ekranda Microsoft Word dialoq pəncərəsi əks olunur və 

 
 
77 
həmin  pəncərədə  The  spelling  and  grammar  check  is  complete  (Orfoqrafiya  və 
qrammatikanın yoxlanması tapılmamışdır) məlumatı verilir.                
Vəziyyət  panelindəki   
    Language  (Язык/Dil)  düyməsi  cari  sənədin  mətninin 
işləndiyi dili göstətir. Mausun sol düyməsi ilə bu düymə kliklənərsə, ekranda Language 
(Язык/Dil) adlı dialoq pəncərəsi açılır. Bu dialoq pəncərəsindəki elementlər orfoqrafiyanın 
və  yazı  qaydalarının  yoxlanmasının  digər  vasitələri  avtomatik  surətdə,  əgər  istifadəsi 
mümkündürsə, seçilmiş dil üçün lüğətdən istifadə edir.  
 Vəziyyət panelinin sağ kənarındakı 
 Document views (Режимы просмотра 
документа/Sənədə  Baxış  Rejimləri)  düymələri  cari  sənədin  görünüş  rejimlərinin 
dəyişdirilməsini yerinə yetirən Shortcut (Qısa yollar)dır. 
 Vəziyyət  panelinin  sonunda  əks  olunan   
  Zoom  (Масштаб/Miqyası 
Dəyişdir)  və  Zoom  Slider  (Ползунок  масштаба/Miqyasdəyişmə  Sürüngəci)  düymələri 
sənədin görünüş miqyasını dəyişməyə imkan verən vasitədir. Buradakı “-”, “+” və “Zoom 
Slider”  düymələri  ilə  miqyası  dəyişdirmək  olar.  Əlavə  imkanlardan  istifadə  məqsədi  ilə 
miqyasın  səviyyəsini  dəyişmək  üçün  buradakı  %  işarəsini  əks  etdirən  rəqəm  üzərində 
məsələn, “126%” mausun sol düyməsini klikləməklə Zoom (Масштаб/Miqyası Dəyişdir) 
dialoq pəncərəsini də açmaq olar. 
 Microsoft  Word  mətn  prosessorunun  əvvəlki  versiyalarından  fərqli  olaraq 
Microsoft  Word  2010  versiyasında  Status  Bar  (Строка  состояния/Vəziyyət  paneli) 
panelini  fərdiləşdirmək  olar.  Belə  ki,  vəziyyət  panelinin  kontekst  menyusunu  açmaqla 
Customize  Status  Bar  (Настройка  строки  состояния/Vəziyyət  Panelini  Fərdiləşdir) 
siyahısından lazımi əmrlər qeyd olunmaqla paneldə həmin düymənin əks olunmasını təmin 
etmək 
olar. 
Burada 
Formatted 
Page 
Number 
(Форматированный  номер 
страницы/Səhifə  Nömrəsi  Formatlaşdırılıb),  Section  (Раздель/Bölmə),  Page  Number 
(Номер страницы/Səhifə Nömrəsi), Vertical Page Position (Вертикальное положение 
на  странице/Şaquli  Səhifə  Mövqeyi),  Line  Number  (Номер  строки/Sətir  Nömrəsi), 
Column  (Столбец/Sütun),  Word  Count  (Число  слов/Söz  Sayı),  Number  of  Authors 
Editing (Число редактирующих авторов/Redaktə edən müəlliflərin sayı), Spelling and 
Gramma 
Check 
(Проверка 
правописание/Orfoqrafiya 
və 
Qrammatikanın 
Yoxlanılması),  Language  (Язык/Dil),  Signatures  (Подписи/İmzalar),  Information 
Management  Policy  (Политика  управления  данными/  İnformasiyanın  İradə  Edilməsi 
Siyasəti),  Permissions  (Разрешения/İcazələr),  Track  Changes  (Исправления/  Dəyi-
şiklikləri  İzlə),  Caps  Lock,  Overtype  (Замена/  Əvəzetmə),  Selection  Mode  (Режим 
выделения/Seçim Rejimi), Macro Recording (Запись макроса/Makros Qeydi), Upload 
Status  (Состояние  отправки/Yükləmə),  Document  Updates  Available  (Обнаружены 
обновления  документа/Sənəd  Yeniləmələri  Mümkündür),  View  Shortcuts  (Ярлыки 
режимов  просмотра/Qısayollara  Bax),  Zoom  (Масштаб/  Miqyası  Dəyişdir),  Zoom 
Slider  (Ползунок  масштаба/  Miqyasdəyişmə  Sürüngəci)  əmrlərini  ifadə  edir.  İstifadəçi 
bu  əmrləri  qeyd  etmək  həmin  əmrlərin  Status  Bar  (Строка  состояния/Vəziyyət  paneli) 
panelində  aktivləşməsini,  təkrarən  bu  əməliyyatı  icra  etməklə  isə  müvafiq  əmrin 
passivləşməsini təyin edir. 
 
5.2. Word pəncərədə lentin Home  (Ev) paneli üzərindəki düymələr qrupları. 
 
Home (Ev) tabı aşağıdakı lent qrupuna  malikdir: Clipboard (Mübadilə buferi), Font 
(Şrift), Paragraph (Abzas), Styles (Üslublar), Editing (Redaktə). 

 
 
78 
  Hər hansı mətn fraqmentini  yerini dəyişdirmə və ya köçürməzdən əvvəl mütləq 
seçmək  lazımdır.  Köçürmə  və  yerdəyişdirmə  əməliyyatları  müxtəlif  üsullarla  yerinə 
yetirilə  bilər.  Bu  üsullardan  biri  Drag  and  Drop  texnologiyasıdır.  Bu  texnologiya 
əsasında seçilmiş mətn fraqmentinin yeridəyişməsi və ya köçürülməsi aşağıdakı qaydada 
yerinə yetirilir.  
 
Mausun göstəricisini fraqment özərinə gətirib sol döyməsi basılı şəkildə saxlanılır.  
 
Sol döymənin basılmış vəziyyətdə saxlanılaraq maus hərəkət edirilir.Belə ki, yerdəyişmə 
zamanı mausun göstəricisi ilə yanaşı kursor da yerini dəyişəcəkdir.  
 
Fraqmentin yerdəyişəcəyi mövqedə mausun sol düyməsi buraxılır. 
 
Seçilmiş  fraqmentin köçürülməsi  zamanı  əvvəlcə  Ctrl düyməsi  basılı  şəkildə  saxlanılır 
və sonra yerdəyişmə əməlliyatı ardıcıllıqla icra edilir. 
 Fraqmentin klasik qaydada yerdəyişmə və ya köçürməsini müxtəlif  vasitələrlə (kontekst 
menyu, klaviatura və Lentin alətləri ilə) yerinə yetirmək olar.  
 
Kontekst menyu ilə bu əməliyyatların yerinə yetirilməsi qaydası belədir:  
 
Seçilmiş fraqmentin üzərində mausun sağ düyməsi ilə kontekst menyusu açılır; 
Əməlliyatın köşürmə və ya yerdəyişmə olmasından asılı olaraq Cut (Вырезать-Kəs) və ya 
Copy (Капировать-Köçür) əmrləri icra olunur; 
Kursor fraqmentin yerləşdiriləcəyi mövqeyə gətirilir və kontekst menyu təkrar açılır; 
Paste (Всавить- Əlavə et) əmri icra edilir. 
Klaviatura  vasitısilə  yerdəyişmə  və  ya  köçürmənin  icrası  zamanı  uyğun  əmrlər 
əvəzinə aşağıdakı düymələr kombinasiyasından istifadə edilir. 
