Mövzu: Məhsulların bölüşdürülməsi və satışının təşkili

• Satış ehtiyyatlarının yaradılması və idarə
• edilməsi;
• Məhsulların saxlanması və anbarlarda
• işlənməsinin (yenidən emalının) təşkili;
• Son və institutsional istehlakçılara

xidmətlərin göstərilməsi;

• Satış kanallarının seçilməsi və məhsulların

satışının təşkili;

• Məhsula mülkiyyət hüququnun satıcıdan

alıcıya verilməsi;

• Risklərin satıcıdan alıcıya ötürülməsi.

Məhsulların bölüşdürülməsi və satışının funksiyaları(2)

İstehsalçı

İstehlakçı

İstehsalçı

Topdan satış tcarəti

İstehlakçı

İstehsalçı

Topdan satış ticar.

Pərakəndə ticarət

İstehlakçı

İstehsalçı

Agent

Topdan satış tic.

Pərakəndə satış

İstehlakçı

Şəkil. Satış kanalının tipləri

a) Birbaşa satış kanalı

b) Dolayı satış kanalları

Marketinq kanalının təşkili formaları

Marketinq kanalının aşağıdakı üç təşkili forması mövcuddur:

• Ənənəvi marketinq sistemi;
• Şaquli marketinq sistemi;
• Üfiqi marketinq sistemi.

Şaquli marketinq sistemi

Şaquli marketinq sisteminin aşağıdakı üç forması mövcuddur:

• Korporativ marketinq sistemi;
• Kontrakta əsaslanan şaquli marketinq sistemi;
• İnzibati( idarə olunan ) şaquli marketinq sistemi.

Bölüşdürmə şəbəkəsinin əhatə olunması formaları

• İntensiv satış;
• Selektiv (seçmə) satış;
• Eksklüziv satış.

Bölüşdürmə şəbəkəsinin əhatə olunma baxımından aşağıdakı formaları mövcuddur:

2- ci sual. Satış kanallarının iştirakçılarının ümumi xarakteristikaları

Birbaşa satışın formaları:

• Müəssisənin satış bölməsi və ya ticarət nümayəndələri vasitəsilə satış;
• Kataloqlarla satış;
• Poçtla satış;
• Telemarketinqlə satış;
• İnternetlə satış.

Vasitəçilərlə satışın formaları

Vasitəçilərlə satış topdansatış və pərakəndə ticarət formasında həyata keçirilir.

Topdansatış ticarət müəssisələrinin aşağıdakı növləri vardır:

• İstehsalçının topdansatış ticarət müəssisəsi;
• Müstəqil topdansatış ticarət müəssisəsi;
• Tam xidmətli topdansatış ticarət müəssisəsi;
• Məhdud xidmətli topdansatış ticarət müəssisələri.

Pərakəndə ticarət aşağıdakı ticarət müəssisələri tərəfindən həyata keçirilir:

• İxtisaslaşmış mağazalar;
• Univermaqlar;
• Super marketlər( univerisamlar );
• Superstorlar ( super mağazalar );
• Hipermarketlər;
• Diskaunter mağazalar;
• Anbar klublar və anbar mağazalar.

Pərakəndə ticarət müəssisələri

3- cü sual. Satış kanallarının seçilməsinə təsir göstərən amillər.

Satış kanallarının seçilməsinə aşağıdakı dörd qrup amillər təsir göstərir:

• Bazarın xüsusiyyəti;
• Məhsulun xüsusiyyəti;
• Müəssisənin xüsusiyyəti ilə əlaqədar olan amillər;
• Nəqliyyat tədarükət xərclərinin məbləği.

4- cü sual. Məhsulalrın fiziki bölüşdürülməsinin təşkili

Məhsulların fiziki yerdəyişməsi onların nəql edilməsi sayəsində baş verir. Məhsulların nəql edilməsində aşağıdakı nəqliyyat növlərindən istifadə edilir:

• Avtomobil nəqliyyatı;
• Dəmiryolu nəqliyyatı;
• Su nəqliyyatı;
• Boru kəməri nəqliyyatı;
• Hava nəqliyyatı.

Fənn müəllimi: i.e.n,., dos. İ.M.Xeyirxəbərov

5 – ci sual. Ehtiyyatların idarə edilməsi

Məhsulların istehsalı və istehlakı zaman, məkan və miqdar etibarı ilə üst – üstə düşmədiyindən həm istehsalçı, həm də ticarət müəssisələri istehsal və satışın fasiləsizliyini təmin etmək məqsədiilə müəyyən miqdar ehtiyyat yaradırlar. Bu ehtiyyatlar tərkib ehtiyyatı ilə üç hissəyə ayırılır:

• Cari ehtiyyatlar;
• Sığorta ehtiyyatları;
• Hazırlıq ehtiyyatları.