Elmi-kütləvi mətnlərin oxunması üzrə iş Elmi-kütləvi mətnlərin oxunması üzrə iş, əsasən II sinifdən başlayır. Bu mövzuların köməyi ilə uşaqların elmi- nəzəri mücərrəd təfəkkürü inkişaf edir.
Şagirdlər III sinifdən etibarən elmi üslubda əsərlər oxuyurlar. Belə əsərlərin məzmununu şagirdlərə dərk etdirmək üçün mətnlər hissə-hissə oxunmalı, hər hissə təhlil edilib, izah edildikdən sonra bütöv nəticə çıxarılmalıdır.
Elmi-kütləvi mətnlərin bir qisminin məzmununun başa düşülməsi üçün əyani və praktik hazırlıq tələb olunur. Mətnin tədrisindən əvvəl lazımi əyani vəsaitinə idarə edilməsidə lazım gəlir.
Məsələn, «Meşə həkimi» mətninin tədrisində uşaq qardaşından öyrənir ki, ağacdələnin sinəsi ağ, kəkili qırmızı, qalan yerləri isə qara olur. Dimdiyi uzun və möhkəmdir. Müəllim əyanilik vasitəsilə uşaqlara onun ya müqəvvası və ya şəklində bunları aydınlaşdırır. Bununla yanaşı yırtıcı quşlar – çalağan, qırğı, qartal, şahin haqqında da uşaqlara əlavə məlumat verilir.
Bu iş də fənlərarası əlaqədən istifadə də səmərəlidir. Cəmiyyət hadisələri və tarixi məlumatlarla bağlı mətnlərin tədrisində ətraf aləmlə tanışlıq əyani vəsait, tarixi yerlərə ekskursiyalar, kinofilmlər, əmək və müharibə veteranları ilə görüşlərin təşkili faydalı sayılır.
Elmi -bədii və kütləvi əsərlərin oxunması üzrə iş Uşaq ədəbiyyatı bədii və elmi kütləvi əsərlərdən ibarətdir. Hər hansı uşaq ədəbiyyatına elmi biliklərin elementləri daxildir. Bunlar uşağa dəqiq mənəvi istiqamət – bilik verir. Bu əsərlərə elmi-bədii-kütləvi və elmi-kütləvi əsərlər daxildir.
Elmi-kütləvi əsərlər də söhbət tədqiqatın son nəticəsindən gedir. Uşaq elmi-bədii əsərlərdə isə fərziyyə çox olur. Elmi-bədii ədəbiyyat hadisələri tutuşdurur, müstəqil nəticə çıxarmağı öyrədir, oxucunu həvəsləndirir.
Elmi-kütləvi mətnlərdə süjet xətti olmur. Elmi-bədii mətnlərdə isə müəyyən süjet xətti olur. Elmi-kütləvi əsərlərdə həyatın inikası başqa cür olur. Bədii əsərlər tərbiyəvi vəzifələrin həyata keçirilməsinə xidmət edir.
Elmi-kütləvi mətnlərdə mövzunun müəyyən əşyalığı olur. Hər hansı hərəkət, əmək prosesi və s. mövzunun predmeti ola bilər. Bu materiallar dilvəüslubunagörədəfərqlidir.
Elmi-idraki mətnlərdə sözlər dəqiq işlənir, cümlənin quruluşu ciddi olur, elmi terminlərdən də istifadə olunur. Burada elmli xarakterli səbəb nəticə əlaqələri olur. Bu əsərlərin tədrisində uşaqların elmi dünyagörüşü formalaşır. Burada kimya, fizika, astronomiyaya aid elmi məlumatlar da uşaqlara çatdırılır.
