Муќаддима

Z=S
L
50% / S
min 
 
(4) 
bu erda S
min
zaharli moddaning minimal konsentrasiyasi; 
S
L
50% zaharli moddaning shunday konsentrasiyasiki, uning ta’sirida tajriba 
o’tkazish uchun olingan xayvonlarning 50% i halokatga uchragan. 
Ushbu formuladan ko’rinib turibdiki, S
min
qancha katta bo’lsa, Z shuncha kichik 
bo’ladi, demak zaharli modda xavfli hisoblanadi. SHuni alohida ti’kidlash kerakki, 
RECHKdan tashqari, har bir ifloslantiruvchi manbalar (sex, ishlab chiqarish 
korxonalari, avtotransport turlari, o’choqlar, ventilyasiyalar va boshqalar) uchun tabiatni 
muhofaza qilish davlat qo’mitasi tomonidan ruxsat etilgan chegaraviy tashlama 
(RECHT)lari belgilab qo’yiladi. Boshqacha qilib aytganda, har bir korxona yoki yangi 
loyihalanayotgan sanoat korxonasi uchun atmosfera havosiga chiqariladigan 
tashlamalarning RECHTsi chegaralab qo’yiladi. RECHTning joriy etilishidan asosiy 
maksad – zaharli moddalarning atmosfera havosiga chiqarishda ularning miqdori 
RECHKsidan oshib ketmasligini ta’minlashdan iborat. 
RECHT t/yil. yoki g/s lar bilan o’lchanadi. Agar RECHT g/s larda o’lchanadigan 
bo’lsa, o’lchash davomiyliga 20 minutdan oshmasligi kerak. Agar bitta korxonada yoki 
bir joyda ko’rilgan korxonalarda ob’ektiv sabablar bilan RECHT miqdori joriy 
etilmagan bo’lsa, unda tabiatni muhofaza kilish davlat qo’mitasi bilan kelishilgan holda 

---

77 
tashlamalarning bosqichma-bosqich kamaytirish chora-tadbirlari ishlab-chiqiladi. Har 
bir bosqichning muddati belgilanadi va atmosfera havosiga chiqariladigan 
tashlamalarning miqdori ularning RECHKsiga tenglashtiriladi. 
Sanoat korxonalarida RECHK va RECHTlarning joriy etilishi atmosfera 
havosining musaffoligani saqlashda va xususan, iison sog’ligiga zarar etkazmaslik 
yo’lida olib boriladigan ishlar va g’amxo’rliklarning katta bir namunasidir. 

---

78