Муќаддима

SO
2
+2NaOH=Na
2
SO
3
+N
2
O 
Atmosfera havosiga chiqarilgan oltingugurt oksidi (SO
2
) ohak eritmasi (SaO) 
orqali tozalanganda kalsiy sulfat tuzi hosil bo’ladi: 
2SO
2
+2СaO+ N
2
O=2Сa SO
2
+ N
2
O 
Ushbu misollardan xulosa shuki, xemosorbsiya va absorbsiyaga o’xshagan 
sorbsiya jarayonining bir ko’rinishi bo’lib, yutiladigan moddaning zarrachalari yutuvchi 
moddaning zarrachalari bilan kimyoviy o’zaro ta’sirda bo’ladi va natijada yangi modda 
hosil bo’ladi. 

---

89 
13-MA’RUZA. Gidrosfera va uni muhofaza qilish 
R e j a: 
1.Gidrosfera va suv zahiralari haqida umumiy ma`lumot.
2.Suvning biosfera va xalk xujaligi tarmoklaridagi axamiyati.
3.Suv resurslarini ifloslanishdan muxofaza kilishga karatilgan chora-tadbirlar.
4.Suvning tavsiflovchi kursatgichlari xakida umumiy ma`lumot.
5.Suv zahiralarini nazorat kilishning huquqiy asoslari. 
 
Tayanch atama va iboralar 
Gidrosfera, Tabiiy resurs, Amudaryo, Sirdaryo, suv sarflash koefficenti, suvning 
attiqligi, ma`muriy javobgarlik, jinoiy javobgarlik.
 
A d a b i y o t l a r 
1. Qudratov O. Sanoat ekologiyasi. T.: T va ESI, 1999, 183 b. 
2. Охрана окружающей среды. Под ред. С.Б. Белова. М.: Высшая школа, 
1991 319с. 
3. Rafiqov A.A. Geoekologik muammolar. T.:O’qituvchi, 1997, 112 b. 
4. Xolmuminov J. Ekologiya va qonun. T.:Adolat, 2000. 
 
Nazorat savollari 
1. Gidrosfera deganda, siz nima tushunasiz? 
2. Suvning boshqa tabiiy resurslaridan farqi nimada va uning kundalik hayotimizdagi 
ahamiyati nimada? 
3. Respublikamizning asosiy suv manbalarini sanab o’ting? 
4. Respublikamizda qancha oqar suv mavjud? 
5. Amudaryo va Sirdaryoning uzunligi, suv yigish maydoni va yillik suv hajmi haqida 
nimalarni bilasiz? 
6. Bir kishi bir sutkada shaxsiy gigiena va maishiy kommunal zaruriyatlari uchun 
qancha suv ishlatiladi? 
7. Rivojlangan va rivojlanayotgan mamlakatlarda bir sutkada bir kishi uchun qancha 
suv sarflanadi? 
8. Qishloq xo’jaligi tarmoqlariga yiliga qancha suv sarflanadi? 
7. Respublikamiz suv resurslari qancha maydondagi yerlarni uzlashtirishga etarli? 
9. Bir gektar yerni sugorish uchun qancha suv sarflanishi lozim? 
10. Yer osti suvlaridan yiliga qancha suv foydalanishga olinmoqda? 
11. Sanoatda qancha suv sarflanadi? 
12. Suv sarflash koefficienti deb nimaga ataladi? 

---

90