Seyid Əzim Şirvani Şeirlərində din arxasına sığınaraq xalqı aldadan mollaları, ruhaniləri kəskin tənqid edən Seyid Əzim Şirvani ictimai xarakterli satiralarda mühüm yer tutur. Onu dövrünün dahi realist şairi kimi şöhrətləndirən də məhz bu satiralardır . a. Şairin “ Əkinçi, padşah və əkinçi hadisəsi”, “Şamaxının yeni bəyləri haqqında satira”, “İtə ehsan”, “Yerlilərin göyə şikayəti” və digər əsərlərində istismarçı təbəqələr, zadəganlar, mülkədarlar, çar məmurları, xalqı bayağılıq və fanatizm burulğanında saxlayan ruhanilər qınaq obyekti kimi ifşa olundu. Mirzə Ələkbər Sabir Mirzə Ələkbər Sabir Azərbaycanda mövcud ictimai-siyasi və iqtisadi vəziyyətin, müstəmləkə boyunduruğu altında inləyən məzlum və məhkum xalqın acınacaqlı vəziyyətinin, ölkədə baş verən qarışıq hadisələrin, sinfi mübarizənin, inqilabi azadlığın canlı şahididir. hərəkətlər, ədalətsizliyin, ədalətsizliyin, zülmün və istismarın ağır nəticələridir . İnqilabdan əvvəl dini-sxolastik ruhda şeirlər yazan Sabir, inqilabdan sonra reallığı əks etdirən daha ciddi məzmunlu əsərlər yazmağa başlamış, köhnəliklə yeniliyin mübarizəsində yeniliyi müdafiə etmiş, insanları öz haqqını tələb etməkdə israrlı olmağa çağırmışdır. və hüquqlar. Sabir beynəlmiləlçiliyin, dostluq və qardaşlıq şəraitində yaşayan bütün xalqların sıxıntılara, əsarətə, haqsızlığa, haqsızlığa qarşı mübarizədə həmrəylik, birlik tərəfdarı və müdafiəçisi idi. Abdulla Şaiq Abdulla Şaiqin yaradıcılığı daim inkişaf edib, tədricən inkişaf edib, cilalanıb. Şaiqin sağlığında Azərbaycanda burjua ideologiyası, proletar dünyagörüşü, demokratik düşüncə cərəyanları geniş yayılmışdı. Azərbaycan burjua ideologiyasında müasir cəmiyyətin mahiyyəti, onun gələcək inkişafı problemi, cəmiyyətin həyatını şərtləndirən amillər, cəmiyyətdə tərəqqi və tənəzzül, cəmiyyətin hərəkətverici qüvvələri, dövlət quruluşu, siniflər və sinfi mübarizə, s. sosializm prinsipləri, həyatın maddi və mənəvi qüvvələri, gələcək ədalətli ictimai quruluş və s. Azərbaycanda ictimai fikrin güclü cərəyanlarından biri də demokratik cərəyan idi. Bu cərəyana yaxın olan Azərbaycan romantiklərinin dünyagörüşü, xüsusilə fəlsəfi baxışları bu dövrdə ictimai fikrin parlaq səhifələrindən birini təşkil edir. ]
