Mübariz yusifov m IL Azərbaycan Respublikası Prezidentinin

Mübariz  Yusifov

Azadlıq,  sərbəstlik  Nizami  obrazlarının  ən  aparıcı  v ə  

xarakter  əlamətlərindən  biridir.  Nizami  əsərlərində  hadisələ­

rin  canlandırılınası  üçün  yaradılan  obrazların xarakter əlam ət­

ləri  azadlıq  və  sərbəstlik  ideyalan  mühitində  təsvir  edilir. 

Məsələn,  Məcnun  öz  daxili  hissləri  və  düşüncələri  ilə  

səhraya  üz  tutur.  Fərhad  kimi  yenilməz  bir  igid  keçilm əz 

qayalı  dağlan  çapmaqdan  yorulmur.  Ancaq  dərdi  tüğyan 

edəndə  dözmür,  səhralarda özünə məskən tutur.  Niyə?  Səhra­

da  Məcnun  üçün  Leylimi  var  idi?  Fərhad  üçün  Şirinmi  var 

idi?-Yox!  Səhrada  vəhşilərdən  və  həşaratlardan  başqa  onlan 

heç  bir  səadət  gözləmirdi.  Ancaq  səhra  həyatının  çətinlikləri 

onlan  əhatə  edən  cəmiyyətin  buxovlarmın  əzablanna  döz­

məkdən  daha  asan  idi.  Onlann  mühitində  uğursuzluqlar  var 

idi.  İnsanların  tənəsi  var  idi.  Hiylə,  yalan,  aldadıcılıq  var  idi. 

Səhrada  isə  Məcnun  da  azaddır,  Fərhad  da  azaddır.  Səhra 

sakinləri  olan  heyvanlann  səhra  əhlinə  çevrilmiş  Məcnuna 

qarşı yalanı,  hiyləsi,  məkri,  tənəsi yox  idi.  Belə  çıxır ki,  azad, 

sərbəst  mühitdə  yaşayan  səhra  heyvanları  mənəvi  cəhətdən 

cəmiyyət  həyatında  nəfsin  qulu  olan  insanlardan  daha 

üstündür.  Nizaminin dediyi  kimi,  cəmiyyətin tələb  etdiyi  qay­

da-qanunları  və  bu  qanun-qaydalarm  yaratdığı  pərdəni  Məc­

nun  artıq  öz  üzərindən  atıb  özünü  fikir  və  düşüncə  aləminin 

azad bir subyektinə çevirmişdi:

Leyli çadırdaydı, o gizlənmiş Ay 

Pərdədə qalmaqdan olmuşdu rüsvay 

O ağıza,  dilə dastan olmuşdu 

Ətir çəkənlərə reyhan olmuşdu.

Nə yuxusu vardı, nə də həmdəmi 

Didərgin Məcnun atıb elləri 

Sərgərdan gəzirdi vəhşi çölləri 

Vəhşilər yanınca yazıq qoşaraq 

Gəzərdi çölləri  qayəsiz çılpaq.

L-M, 2004,  105.

58