Havasni keltiradigan narsadan boshqa usul bilan ham xalos bo‘lish mumkin. Buning uchun esa “agar – u holda” rejasini o‘ylab qo‘yish kerak. Buning uchun quyidagi misolni kelitirishmiz mumkin: “agar muzlatkich oldiga borib qolsam, uni ochmayman”, yoki “agar bar oldida bo‘lsam, ko‘chaning boshqa tarafiga o‘tib ketaman”. Bunday rejalar boshqacha ham bo‘lishi mumkin “agar menga desert taklif qilishsa, uni rad etaman”, kabi.
Agar bunday rejalarni miyamizda aniq bir ko‘rinishga keltirib olsak, o‘z-o‘zimizni nazorat qilish avtomatik tarzda ishga tushadi. Bu ulubdan qanchalik ko‘p foydalansak, o‘z-o‘zimizni boshqarish osonlashib, avtomatik tusga kiradi.
Odatda o‘z-o‘zimizni nazorat qila olmaydigan damlarni sezmay qolamiz. Ushbu maqsadni ko‘zlagan holda maxsus “O‘zini boshqarish kundaligi”ni tutish kerak. Oddiy bloknot olib, nazorat qo‘ldan boy berilgan damlarni yozib borish kifoya.
Bunday kundalikda ruhiy zo‘riqish va hayajonga sabab bo‘lgan psixologik voqealar aks ettiriladi. Kundalik yuritish salbiy holat bilan kechadigan vaziyatni aniqlashga yordam beradi.
Javobsiz sevgini boshdan o‘tkazishingizga to‘g‘ri keldi, deylik. Yuragingiz sindi. Bunday vaziyatda bo‘lgan ko‘plab insonlar o‘tgan voqeani miyalarida qayta-qayta eslab, o‘z g‘azab, xafagarchilik va qayg‘ularini ko‘paytiradilar. Bunday holda ularning ahvollari og‘irlashadi. Inson talvasaga tushib qoladi va faqatgina o‘zining muvaffaqiyatsizliklarini ko‘ra boshlaydi. Ruhiy zo‘riqish ortishi bilan o‘z-o‘zini nazorat qilish ham kamayib boradi va umuman yo‘qolishi ham mumkin.
Bunday vaziyatdan chiqishning birgina usuli bor. Buning uchun muammoli vaziyatni tashqaridan kuzatish lozim. Buning uchun o‘zingizga tanish bo‘lgan inson yoki mashhurlardan birini tanlashingiz mumkin.
Misol uchun, mashhur olim Xokingni olaylik. Tasavvur qiling: U sizga sinchkovlik bilan qarab turib, shunday savol beryapti: “Butun borliqda mavjud muammolar orasida seniki nima bo‘libdi?”. Endi esa muammoga tashqaridan baho berish qoldi. Buni hech qanday hislarga berilmagan holda amalga oshirish lozim.
