Muhandislik geologik tadqiqotlar
Yüklə 6,17 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
transgressiya
) va qaytishi ( regressiya ) bog’langan bo’lib, binobarin cho’kindilar to’planishi rejimi va tog’ jinslarini o’zgarishi, ushbu hodisa bilan bog’langandir. Pasayishi chog’ida asosan karbonat jinslar hosil bo’ladi, ko’tarilgan chog’ida ko’proq chaqilgan jinslar hosil bo’ladi. Bu esa o’z navbatida jinslarning shakllanayotgan qatlamlanish sharoitini belgilaydi. Eng faol, shiddatli tebranma harakatlar nisbiy yuqori tezlik bilan - geosinklinal hududlarda namoyon bo’ladi. Ularda chuqur izlar - dengiz chuqurliklari va ulkan balandliklar hosil bo’ladi. Bukilmali tektonik harakatlar yer qobig’ining tashkil etuvchi tog’ jinslarining dastlabki yotish shakllarini ezilib, bukilib, yaxlitligi buzilishda namoyon bo’ladi. Tog’ jinslarining dastlabki yotish shakllarining buzilishi ya’ni dislokatsiyalarini bilish, tog’larning hosil bo’lishi masalasini to’g’ri hal qilish, tog’larni vujudga keltirgan kuchlarni belgilash, yer qobig’ini o’rganish, foydali qazilmalar konlarini belgilash va ularni qidirish, ulardan ratsional foydalanishga imkon beradi. Yer qatlamlarida tangensial kuchlar natijasida burmalar hosil bo’ladi.(12.1-rasm). Agar biz bir necha bukilmalarni olib ko’rsak, ularning ko’tarilgan joyini yoki keyin past tushgan joylarini uchratamiz. 65 12.1 – rasm . Burmalar va ularning elementlari Do’ngliklari yuqoriga qaratilgan qabariq bukilmalar antiklinal bukilmalar yoki geologlar tili bilan aytganda antiklinallar deyiladi. (12.2-rasm) Botiq, ya’ni cho’qqisi pastga qaragan bukilmalar sinklinal bukilmalar yoki sinklinallar va mul’dalar deyiladi. Ko’pincha, bukilmalarning yuvilib ketgan qismlarini xayolan tiklashga, havo bukilmalari qurishga to’g’ri keladi. Agar yer qobig’ining qo’shni uchastkalaridagi gorizontal kuchlarining ayirmasi qatlamlarning bir-biridan ajralishiga olib, borsa, ularda bir-biriga nisbatan gorizontal siljish yuz beradi. Yer qatlamlarining bunday gorizontal siljishi siljish deb ataladi (12.2-rasm). Agar 12.2 – rasm. Bukilmalarning shakllari; 1 – to’g’ri; 2, 3 – qiyalikda . 12.3 – rasm . Fleksura. 66 qo’shni uchatkalarning vertikal kuchi ta’sirida qatlamlar o’rtasidagi bog’lanish buzilib, ular bir-biriga nisbatan vertikaliga siljigan bo’lsa, bunday siljish Yüklə 6,17 Mb. Dostları ilə paylaş:
|