MühaziRƏ 2 XƏTTİ TƏNLİKLƏr sistemi Plan

Misal 3:

sistemini Qauss üsulu ilə həll edək.
1⁰) olduğundan 1-ci tənliyi ədədlərinə vurub, alınan tənlikləri uyğun olaraq 2-ci, 3-cü, 4-cü tənliklərə əlavə edək :

2-ci və 4-cü tənliklərin yerini dəyişək:

2⁰) –dır. Sonuncu sistemdə 2-ci tənliyi və 0 ədədlərinə vurub, alınan tənlikləri uyğun olaraq 3-cü, 4-cü tənliklərə əlavə edək:

3⁰) –dır. 3-cü tənliyi -ə vurub, alınan nəticəni 4-cü tənliyin üzərinə əlavə edək:

Sonuncu tənlikdən , üçüncü tənlikdən , ikinci tənlikdən , birinci tənlikdən isə olduğu təyin edilir. Baxılan sistemin həlli (1,2,-1,-2)-dir.
Misal 4:

sistemini Qauss üsulu ilə həll edək.
1⁰) -dır. 1-ci tənliyi -yə, -ə vurub uyğun olaraq 2-ci, 3-cü tənliklərə əlavə edək:

2⁰) -dır. Yeni alınmış sistemin 2-ci tənliyini (–1)-ə vurub 3-cü tənliyə əlavə edək:

0 =-1 doğru olmayan bərabərliyi onu göstərir ki, verilən xətti tənliklər sisteminin həlli yoxdur.

Nəticə:
Biz xətti tənliklər sisteminin həllinin mümkünlüyü hallarını araşdırdıq. Xətti tənliklər sisteminin həlli üsullarından olan Kramer üsulu , Qauss üsulu ilə tanış olduq. Bircins və qeyri-bircins xətti tənliklər sistemləri arasındakı əlaqəni öyrəndik.
Yoxlama sualları:
1. Uyuşan və ya uyuşmayan sistem nəyə deyilir ?
2. Bircins və qeyri bircins tənliklər sistemi nədir?
3. Xətti tənliklər sistemi üçün baş və köməkçi determinant nədir?
4. Nə zaman bircins tənliklər sisteminin yeganə həlli var?
5. Nə zaman qeyri bircins tənliklər sisiteminin həlli yoxdur?
6. Xətti tənliklər sistemi nə zaman Kramer qaydası ilə həll edilir?

Ədəbiyyat:

1. М.S.Alməmmədov, M.İ.Qarayev., Т.H.Quluzadə. İqtisadcılar üçün riyaziyyat
kursundan mühazirələr. Bakı – 2015
2. М.S.Alməmmədov, M.İ.Qarayev., Т.H.Quluzadə. Xətti cəbr, analitik həndəsə və riyazi analiz kursundan məsələlər və misallar. Bakı -2015
3. H.D. Orucov. Xətti cəbr. Bakı-2014
4. N.Q.Əhmədov. Xətti cəbr və riyazi analiz. Bakı -2015
5. В.С.Шипачев. Курс высшей математики. Москва- 2005
6. М.С. Красс, Б.П. Чупрынов. Математика для экономистов. Питер. 2005
7. В.А.Малугин. Математический анализ. Москва, 2010
8. Под ред. Н.Ш. Кремера. Высшая математика для экономистов. Москва. ЮНИТИ 2010
9. В.Г.Григулецкий, З.В. Ященко. Высшая математика для экономистов. г. Ростов-на-Дону. «Феникс» 2004.
10. Под.ред. В.И. Ермакова. Сборник задач по высшей математике для экономистов. – Москва- 2006
11. Д. Т.Письменный. Конспект лекций по высшей математике. M.-2018. 1-я и 2-я часть