Mühazirə Kimyəvi kinetikanın mahiyyəti. Kimyəvi reaksiyanın sürəti və ona təsir edən

Kolloid hissəciyin quruluşunun mitsella nəzəriyyəsi 
Kolloid hissəciyin quruluşunun mitsella nəzəriyyəsi ikiqat elektrik təbəqəsi
nəzəriyyəsi əsasında əmələ gəlmişdir. Əvvəllər bu nəzəriyyə bütün kolloid
sistemlərə, o cümlədən liofil zollara da aid edilirdi. Sonralar müəyyən edildi ki,
liofil zollar (daha dəqiq irimolekullu birləşmələrin məhlulları) fərqli quruluşa
malikdirlər.
İstənilən liofob kolloid məhlul iki hissədən –mitsella və mitsellalar arası
mayedən ibarətdir. Mitsella dispers fazanı, mitsellalar arası maye dispers mühiti
təşkil edir.
AgNO
3
+KJ→AgJ+KNO
3
reaksiyası üzrə alınan (KJ artıq götürülür)
gümüş-yodid hidrozolunun quruluşuna baxaq. Bu olacaq. Həllolmayan AgJ
kristalı (aqreqat) səthində J
-
ionlarını adsorbsiya edərək nüvəni əmələ gətirir.
Mənfi yüklənmiş nüvə K
+
ionlarının bir hissəsini adsorbsiya və elektrostatik
qüvvələr hesabına özünə birləşdirir.
Nüvə və onunla möhkəm birləşmiş əks ionlar kolloid hissəcik adlanır.
Mitselladan fərqli olaraq kolloid hissəcik yükə malikdir. Verilmiş halda yükü
mənfidir. Kolloid hissəciklə zəif birləşmiş əks yüklü ionlar mitsellanın diffuz
təbəqəsini əmələ gətirirlər.
Verilmiş mitsellanın quruluşunu belə göstərə bilərik:
hissəcik
nüvə

---

---

{[AgJ]
m

· nJ
-
(n – x)K
+
}
x-
xK
+
aqreqat
mitsella
m - aqreqatda olan molekulların sayı (aqreqat kvadrat mötərizədə
göstərilmişdir);
n - aqreqat səthində güclü adsorbsiya olunmuş J
-
ionlarının sayı;
x – kolloid hissəciklə zəif birləşmiş əks yüklü iyonların sayı;
n – x - adsorbsiya təbəqəsinə daxil olan əks yüklü ionalrın sayı.

Koaqulyasiya 

Kolloid sistemlər böyük səthə malik olduğundan səth enerjisini azaltmaq

üçün birləşərək iri aqreqatlar əmələ gətirirlər. Bu proses koaqulyasiya adlanır.
Müxtəlif faktorların-temperaturun, uzunmüddətli dializin, elektrolitin,
mexaniki təsirin, elektrik cərəyanının təsirindən və s. koaqulyasiya baş verir.
Elektrolit təsirindən hidrofob zolların koaqulyasi daha mühümdür və daha yaxşı
öyrənilmişdir. Koaqulyasiyanın baş verməsi üçün elektrolitin kifayət edən
minimal qatılığna koaqulyasiya həddi deyilir.
Müəyənləşdirilmişdir ki, yükü kolloid hissəciyin yükünün əksi olan ionlar
koaqulyasiya törədirlər. Koaqulyator ionun yükü artdıqca onun koaqulyasiya
edici təsiri çox sürətlə artır. (Şults-Gardi qaydası). Məs.: mənfi yüklənmiş As
2
S
3
zoluna K
+
, Ba
2+
, Al
3+
kationlarının xloridləri ilə təsir etdikdə ionların
koaqulyasiya hədlərinin nisbəti belə olur:
C
KCl
:C
2
BaCl
:C
3
AlCl
=49,5:0,69:0,093 (mmol/l).
Şults-Gardi qaydası təqribi xarakter daşıyır. Elektrolitin koaqulyasiyaedici
təsiri yalnız ionların yükündən asılı deyil. İonun adsorbsiya qabiliyyəti yüksək

---

---

olduqca koaqulyasiyaedici təsiri böyük olur. Məs: böyük ölçülü üzvi ionlar güclü

adsorbsiya olunduqlarından onların koaqulyasiya həddi kiçik olur. (Koaqulyasiya
edici təsiri qüvvətli olur).
İonun hidratlaşması böyük olduqca koaqulyasiya edici təsiri kiçik olur.
Məs. Qələvi metal kationlarının koaqulyasiya edici təsiri belə dəyişir: Cs
+
>Rb
+
>K
+
> Na
+
>Li
+
.
Elektrolit qarışığı üçün 3 hal mümkündür.
1. Elektrolitlərin koaqulyasiya edici təsiri cəmlənir
2. Elektrolit qarışığının təsiri təmiz elektrolitlərin təsirləri cəmindən
kiçikdir. Bu, ionların antaqonizmi adlanır.
3. Elektrolit qarışığının təsiri təmiz elektrolitlərin təsirləri cəmindən
böyükdür. Bu, ionların sinergizmi adlanır.
Müxtəlif hidrofob kolloidlərin qarışması da koaqulyasiya doğurur. Bu, o
halda olur ki, qarışan kolloid hissəciklərin yükləri müxtəlif olsun.
Verilmiş zol ona görə davamlıdır ki, onu təşkil edən kolloid hissəciklərin
yükü eyni işarəlidir. Zol üzərinə elektrolit əlavə etdikdə diffuz təbəqədə olan əks
ionlar adsorbsiya təbəqəsinə keçirlər. Nəticədə kolloid hissəciklər yükünü itirib
neytrallaşır və birləşərək koaqulyasiya edirlər.
.