Mühazirə Kimyəvi kinetikanın mahiyyəti. Kimyəvi reaksiyanın sürəti və ona təsir edən

ADSORBSİYA NƏZƏRİYYƏSİ
Bərk adsorbentlər böyük xarici, yaxud daxili səthə malik olan və
təmasda olduğu maye və ya qazları adsorbsiya edə bilən təbii, süni
materiallardır.
Lənqmürün monomolekulyar adsorbsiya nəzəriyyəsi -1915-ci ildə
İ.Lənqmür aşağıdakı müddəaları əsas tutaraq adsorbsiya izoterminin tənliyini
almışdır.
1. Adsorbsiya qüvvələri kimyəvi təbiətlidir və nisbətən qısa
məsafələrdə təsir göstərir.
2. Adsorbsiya adsorbentin bütün səthində deyil, onun səthinin
çıxıntılarında yerləşən aktiv mərkəzlərdə gedir.
3. Adsorbsiyaolunmuş molekullar adsorbentin səthində hərəkət etməyib,
aktiv mərkəzlərdə fiksəolunmuş vəziyyətdədir və bir-biri ilə qarşılıqlı təsirdə
deyillər.
4. Aktiv mərkəzlər doyma xassəsinə malikdir. Hər aktiv mərkəz bir
adsorbat molekulu saxlaya bilər. Ona görə də, belə adsorbsiya nəticəsində
adsorbentin səthində monomolekulyar təbəqə əmələ gəlir.
5. Adsorbsiyaolunmuş molekul müəyyən müddətdən sonra aktiv mərkəzdən
qopur – desorbsiya edir, onun yerini yeni adsorbat molekulu tutur və s.
Nəticədə sistemdə dinamik adsorbsiya tarazlığı yaranır.
Fərz edək ki, adsorbentin səthi sabit temperaturda qazla təmasdadır və
sistem adsorbsion tarazlıq halındadır. Onda vahid zamanda adsorbsiya olunan
qaz molekullarının sayı desorbsiyaolunan molekulların sayına bərabərdir.
ν
ads
.=ν
des
.
Adsorbentin səthinin ümumi sahəsini vahid qəbul edək. Onun adsorbat
molekulları ilə tutulmuş hissəsini θ ilə işarə edək. Onda səthin boş hissəsi (1-
θ) olar. Aydındır ki, θ – fiziki mənaca adsorbsiya olunmuş maddə miqdarının
(A) maksimal adsorbsiyaya nisbətinə bərabərdir.
θ = A/A
∞
(4)
V
ads.
= V
des.
olduğu üçün k
ads.
P(1-θ) = k
des.
θ. Bu ifadənin hər iki tərəfini
k
des.
sabitinə bölüb, kads./ kdes.= k qəbul ets

---

---

(Temperaturun artması ilə desorbsiya güclənir, k –azalır. A

∞
- sabit kəmiyyət
olub, adsorbentin maksimal tutumunu, maksimal adsorb siyanı göstərir. Onun
qiyməti adsorbentin vahid səthinə düşən aktiv mərkəzlərin sayından, adsorbat
molekullarının ölçülərindən asılıdır.