Mühazirə Kimyəvi kinetikanın mahiyyəti. Kimyəvi reaksiyanın sürəti və ona təsir edən amillər

Dispers sistemlərin kondensləşmə metodları ilə alınması 

Kondensləşmə zamanı homogen sistem heterogen sistemə çevrilir yəni 

metastabil halda olan sistemdə yəni faza (dispers faza)əmələ gəlir.Yeni fazanın 

yaranmasının əsas şərti başlanğıc sistemin (məhlulun və ya buxarın )ifrat doymuş 

olmasıdır.İfrat doymuş sistemlər kimyəvi  reaksiyalar və ya fiziki proseslər 

nəticəsində yarana bilər.Ona görə də kondensləşmə metodları iki yerə 

bölünür.kimyəvi və fiziki  

     Yeni fazanın yaranama şəraitinə baxaq.Yeni fazanın hissəciklərinin yaranması 

iki mərhələdən ibarətdir.rüşeymlərin yaranması və onların böyüməsi 

.Kondensləşmə prosesi o zaman baş verir ki maddənin heterogen sistemdəki 

kimyəvi potensialı (

𝜇

2

) homogen sistemdəki kimyəvi potensialından (

𝜇

1

)kiçik 

olsun ((

𝜇

2

<  𝜇

1

).Yekunda əlverişli olan bu proses enerji tələb edən mərhələni  

---

yeni fazanın rüşeymlərinin yaranması mərhələsini keçməlidir.Bu mərhələ iki 

mexanizm üzrə ola bilər homogen və heterogen . 

     Homogen mexanizmdə metastabil sistemdə yerli ifrat doymalar –qatılığın və 

sıxlığın fluktuasiyaları nəticəsində bir neçə molekuldan ibarət aqreqatlar –yeni 

fazanın rüşeymləri yaranır.Heterogen mexanizmə görə isə yeni fazanın rüşeymləri 

sistemdə olan və ya sistemə daxil edilən kristallaşma mərkəzləri (tozlar əlavə 

edilmiş hazır zol və s.)ola bilər. 

    Müasir nəzəriyyəyə görə yeni fazanın müəyyən ölçülü rüşeymlərinin homogen 

mexanizm üzrə yaranması şərti məlum Kelvin tənliyilə ifadə olunur. 

r=

2𝜎𝑉

𝑅 𝑇 𝑙𝑛

𝐶

𝐶

 

burada r-yeni fazanın rüşeymlərinin radiusu, 

𝜎-fazaların sərhəddindəki səthi 

gərilmə, V

M-

yeni fazanın molyar həcmi, C

if 

–r radiuslu hissəciklərin alınması 

üçün ifrat doymuş məhlulun qatılığı  C

doy 

–doymuş məhlulun 

qatılığıdır.tənliyindən görünür ki rüşeymlərin alınması üçün c

if

>c

doy 

şərti 

ödənilməlidir.İfrat doymuş məhluldan yüksək dispersli sistem o zaman alına bilər 

ki rüşeymlərin əmələ gəlmə sürəti (v

1

) onların böyümə sürətindən (v

2

) xeyli 

böyük olsun.( v

1

> v

2

).Əks halda iri hissəciklər alınır bu hissəciklər isə kinetik 

davamsız olduğundan çökür. 

     Kimyəvi kondensləşmə metodlarında yeni faza kimyəvi reaksiyalar 

nəticəsində yaranır.Bu zaman aşağıdakı şərtlər ödənilməlidir. 

1)  dispers faza dispers mühitdə həll olmamalıdır. 

2)  rüşeymlərin əmələgəlmə sürəti, onların böyümə sürətindən böyük olmalıdır 

bu şərt o zaman ödənilir ki, bir komponentin qatı məhlulu digər 

komponentin duru məhluluna əlavə edilsin və intensiv qarışdırılsın 

3)  reaksiyaya daxil olan maddələrdən biri artıq miqdarda götürülməlidir bu 

maddə stabilizator rolu oynayır. 

   Kimyəvi kondensləşmədə reduksiya oksidləşmə mübadilə hidroliz 

reaksiyaalrından istifadə edilir.Nəcib metalların (Pt, Au, Ag,) zollarını almaq 

üçün adətən reduksiya reaksiyalarından istifadə olunur. 

                                 Ag

2

O +H

2

→ 2Ag+H

2

O 

                                                     zol       

bu reaksiya stabilizator (tanin nişasta jelatin )iştirakında aparılır.Oksidləşmə 

reaksiyasından kükürd zolunun alınmasında istifadə edilir . 

                                 2H

2

S+O

2

→ 3S+2H

2

O   

                                                               Zol 

Mübadilə reaksiyasından çətin həll olan duzların zollarının alınmasında 

istifadə olunur. 

                          Ba(NO

3

)

2

+K

2

SO

4

→BaSO

4

+2KNO

3

 

                                                     Zol 

Hidroliz reaksiyasından ağır metalların hidroksidlərinin zollarını almaq 

üçün istifadə olunur 

  FeCL

3

+3H

2

O 

→Fe(OH)

3

+3HCL 

                               Zol 

---