Mühazirə mətnləri Tərtibçilər: Məcid İsmixanov, Rəfiqə Bəxtiyarova

empirik-nəzəri metodlar
əlaqəli şəkildə tətbiq olu-
nur. Belə metodlara eksperiment, təcrübi-eksperimental iş, sınaq metodları daxildir.
Pedaqoji eksperiment
müəyyən pedaqoji fərziyyəni yoxlamaq metodudur.
Məqsədinə görə pedaqoji eksperimentin bir neçə növü ayırd edilir: müəyyənedici,
öyrədici və yoxlayıcı eksperiment. Təşkili formasına görə eksperiment üç cür olur:
təbii (adi, təbii şəraitdə keçirilir), laborator (laboratoriya şəraitində keçirilir) və
kompleks eksperiment (həm təbii, həm də laborator şəraitdə keçirilir). 
Eksperimentin səmərəli nəticə verməsi üçün onu başqa metodlarla (müşahidə,
müsahibə, anket sorğusu və s.) əlaqələndirmək mühüm şərtdir.
Pedaqoji tədqiqatlarda eksperiment metodu ilə yanaşı, 
təcrübi-eksperimental iş,
sınaq metodları
da tətbiq olunur. Bu zaman müəyyən proqram (plan) üzrə təcrübə
işləri aparılır, onların səmərəliliyi öyrənilir.
Pedaqoji tədqiqatlarda yeri gəldikcə
riyazi-statistik və sosioloji
metodlara da
müraciət olunur. Riyazi-statistik metodlar tədqiqatın nəticələrini kəmiyyət baxımın-
7

---

dan tədqiq etməyə imkan verir. Sosioloji metodlar isə pedaqogikanın sosial məsələlə-
rinin (ailə və mühitin təlim-tərbiyə işinə təsiri, kollektiv və fərdin münasibətləri, pe-
şəseçmə və s.) həllində geniş tətbiq olunur. Sosioloji metodlara kütləvi sorğular, in-
tervyu, reytinq, ranqlaşdırma, sosiometrik metodlar (şkala, sosioqramma və s.) da-
xildir. 
Pedaqoji tədqiqat metodları tədqiqat prosesində kompleks şəkildə tətbiq olunur,
alınan nəticələr tutuşdurulur. Tədqiqat metodlarının düzgün seçilməsi tədqiqatın me-
todikası baxımından böyük əhəmiyyətə malikdir.
Pedaqoji tədqiqatın metodikası
tədqiqatın texnologiyasını, bütün mərhələlərini özündə əks etdirir. Tədqiqatın metodi-
kasında, şərti olaraq, üç mərhələni fərqləndirmək olar:
- Hazırlıq mərhələsində tədqiqatın nəzəri məsələləri araşdırılır: tədqiqatın ob-
yekti, predmeti (nəyi öyrənmək?), məqsədi (nəyə nail olmaq?), vəzifələri (məqsədə
çatmaq ümün hansı işləri görmək lazımdır?), tədqiqatın problemi (həlli tələb olunan
məsələ) müəyyən edilir, fərziyyə (problemin həlli yolları) müəyyənləşdirilir.
- İcra mərhələsində tədqiqat metodlarının köməyi ilə pedaqoji faktlar toplanıb
tədqiq edilir və müvafiq nəticələr çıxarılır. Həmin nəticələr zəruri halda eksperiment
və təcrübə ilə yoxlanılır.
- Yekun mərhələsində tədqiqat materialları kəmiyyət və keyfiyyət baxımından
təhlil olunur, fərziyyənin düzgün olub-olmaması aydınlaşdırılır. Tədqiqat materialları
pedaqoji nəzəriyyə əsasında şərh edilir, yeni qanunauyğunluqlar müəyyən olunur.