Mühazirə mətnləri Tərtibçilər: Məcid İsmixanov, Rəfiqə Bəxtiyarova
Yüklə 0,63 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Kafedraya rəhbərlik .
|
Fakültəyə
rəhbərlik . Fakültə ali məktəbin tədris , elm və inzibati bölməsi kimi müəyyən sahə ( yaxud yaxın sahələr ) üzrə mütəxəssis hazırlığını həyata keçi- rir . Fakültə ali məktəbin Elmi Şurası tərəfindən yaradılır . Müəyyən ixtisas və ya istiqamətlər üzrə tələbələrin sayı ( bakalavriat və magistratura pillələrində birlikdə ) 300 nəfərdən çox ( bundan 200 nəfərdən çoxu əyani şöbədə ) olduqda fakültə yaradılır . Fakültəyə mövcud qaydada seçilmiş və rektorun əmri ilə təsdiq olunmuş dekan rəhbərlik edir . Tələbələrin sayı 100 nəfərdən çox olduqda fakültə daxilində müvafiq şöbələr ( əyani , qiyabi , bəzən axşam şöbələri , ayrı - ayrı ixtisaslar üzrə 125 şöbələr ) yaradıla bilər . Dekan fakültənin profilinə uyğun mütəxəssis , həmin sahədə tanınmış alim , təc- rübəli müəllim , tədris - tərbiyə işini yaxşı bilən təşkilatçı , nüfuzlu şəxsiyyət olmalıdır . Dekan fakültədə tədris - tərbiyə , elmi işlərin vəziyyətinə , tədris planları və proqramlarının , elmi - tədqiqat planlarının yerinə yetirilməsinə , tələbələrlə tərbiyə işlərinin düzgün qurulmasına , fakültədə sağlam mənəvi - psixoloji mühitin yaradılmasına ümumi rəhbərlik edir və rektorluq qarşısında cavabdehlik daşıyır . Dekan fakültə Elmi Şurasına sədrlik edir . O , fakültədə tədris - tərbiyə işlərinin gedişi , istehsalat və pedaqoji təcrübənin təşkili , fakültədə fəaliyyət göstərən tədris - köməkçi heyətin öz işinə məsuliyyətini artırmaq istiqamətində tədbirlər həyata keçirir , fakültədə elmi konfransların işinə rəhbərlik edir . Ali məktəbin həyatı ilə bağlı bütün tədbirlərdə fakültəni təmsil edir . O , dekan müavinləri ilə birlikdə fəaliyyət göstərir , onların işinə istiqamət verir . Dekanın bir və ya bir neçə müavini ola bilər : tədris işləri üzrə müavin ( I müavin ), elmi işlər , magistratura və qiyabi təhsil üzrə müavin , humanitar məsələlər üzrə müavin və s . Hər bir dekan müavini öz sahəsi üzrə işlərə bilavasitə rəhbərlik edir və dekan qarşısında məsuliyyət daşıyır . Dekan müavinləri ayrı - ayrı sahələr üzrə işlərə bilavasitə rəhbərlik etsələr də, fakültədə bütün işlərin vəziyyəti üçün əsas məsuliyyət dekanın üzərinə düşür . Dekan tədris - tərbiyə və elmi işlərə rəhbərliyi kafedra müdirləri ilə sıx əmək- daşlıq şəraitində , onların fəal iştirakı ilə həyata keçirir . Kafedraya rəhbərlik . Kafedra ali məktəbin əsas tədris - elmi struktur bölməsi olub , bir və ya bir neçə yaxın elm sahəsi ( fənlər ) üzrə tədris - metodik , elmi - tədqiqat və tərbiyə işlərini bilavasitə həyata keçirir . Kafedralar , bir qayda olaraq , müvafiq fakültələr tərkibində yaradılır . Bəzən bir çox fakültəyə xidmət edən ümumi univer- sitet ( qeyri-ixtisas ) kafedraları da fəaliyyət göstərir . Kafedranın yaradılması üçün müəyyən fənn üzrə minimum 3000 saat tədris yükü və azı 3 nəfər elmi adı və də- rəcəsi olan mütəxəssis müəllim olmalıdır ( Bu zaman kurs və buraxılış işləri , məqbul və imtahanlar , məsləhətlər , dissertasiya işlərinə rəhbərlik üçün ayrılan saatlar nəzərə alınmır ). Tədris yükü 10000 saatdan az olduqda eyni adda , 126 yönümdə olan fənlərin müxtəlif bölmələri üzrə kafedraların yaradılmasına yol verilmir . Kafedraya elmi dərəcəsi və elmi adı olan kafedra müdiri rəhbərlik edir . Kafedra müdirinin ayrı - ayrı sahələr ( tədris , elm , tərbiyə və s .) üzrə ictimai əsas- larla müavinləri olur . Kafedranın fəaliyyəti ilə bağlı məsələlər vaxtaşırı olaraq ( adətən , həftədə bir dəfə ) keçirilən kafedra iclaslarında müzakirə edilərək müvafiq qərarlar qəbul olunur . Kafedra aşağıdakı vəzifələri yerinə yetirir : - mühazirələrin və praktik məşğələlərin keçirilməsi , kurs və buraxılış işlərinə , istehsalat və pedaqoji təcrübəyə rəhbərlik ; - tədris proqramları , dərslik v ə dərs vəsaitlərinin , tədris - metodik vəsaitlərin hazırlanması ; - elmi - tədqiqat işlərinin yerinə yetirilməsi , elmi konfransların keçirilməsi , elmi - tədqiqat işlərinin nəticələrinin nəşri və tətbiq edilməsi ; - tələbə elmi işlərinə rəhbərlik , tələbə elmi konfranslarının keçirilməsi ; - elmi - pedaqoji kadrların hazırlanması ; - tələbələrlə tərbiyə işlərinin aparılması ; - fənnin tədrisi keyfiyyətinin yüksəldilməsi , tədrisin gedişi və nəticəsinə nəzarət edilməsi ; - kafedra əməkdaşlarının ixtisasartırması , elmi - nəzəri və pedaqoji hazırlığının yüksəldilməsi , vaxtaşırı olaraq tədris və elmi fəaliyyətlə bağlı hesabatların müzakirə edilməsi və s . Kafedrada müvafiq fənn ( fənlər ) üzrə tədris planında ayrılmış saatlara uyğun olaraq hər tədris ilində professor - müəllim heyətinin dərs yükünün bölgüsü aparılır , mövzu - təqvim planları tərtib və təsdiq olunur . Kafedrada tədris olunan fənlər üzrə mühazirə mətnləri və onların elektron variantları hazırlanır . Kafedra öz işini Təhsil Nazirliyi tərəfindən təsdiq edilmiş Əsasnaməyə və ali məktəbin Nizamnaməsinə əsasən həyata keçirir . 4. Ali məktəbin kollegial orqanları 127 Ali məktəbin idarə edilməsində inzibati rəhbərliklə yanaşı kolleqial orqanlar da həlledici rol oynayır . Ali məktəbin kollegial orqanlarına rektorluq , ali məktəbin Elmi Şurası , fakültə elmi şuraları , elmi - metodik şuralar daxildir . “ Təhsil haqqında Azərbaycan Respublikası Qanunu”nda göstərildiyi kimi ( maddə 30), dövlət təhsil müəssisəsinin ali idarəetmə orqanı elmi və pedaqoji şuralardır . Ali məktəbin rektoru Elmi Şuranın qəbul etdiyi qərarlar əsasında əmr və sərəncamlar verir . Rektor ali təhsil müəssisəsinin Elmi Şurasında , dekanlar isə fakültə elmi şuraları qarşısında hesabat verirlər . Ali məktəbin Elmi Şurası Təhsil Nazirinin əmri ilə təsdiq edilmiş « Ali mək- təbin Elmi Şurası haqqında Əsasnamə » üzrə fəaliyyət göstərir . Elmi Şuranın tərkibinə rektor ( sədr ), prorektorlar , dekanlar , fakültə elmi şuralarında ali məktəbin Elmi Şurasına seçilmiş kafedra müdirləri , elmi katib , ali məktəbin tərkibində fəaliyyət göstərən elmi - tədqiqat institutlarının direktorları , idarə və şöbə müdirləri , azad həmkarlar birliyinin və tələbə gənclər təşkilatının sədrləri daxildir . Ali məktəbin Elmi Şurası geniş səlahiyyətlərə malikdir . O , ali məktəb həya- tının ən vacib məsələlərini müzakirə edib , müvafiq qərarlar qəbul edir . Bu məsə- lələrə aşağıdakılar daxildir : - Elmi Şura ali təhsil müəssisəsinin Nizamnaməsini qəbul edir , lazım gəldikdə orada dəyişikliklər aparır ; - hər il ali məktəbin fəaliyyəti haqqında rəhbərliyin hesabatını , vaxtaşırı olaraq fakültə dekanlarının fakültədə tədris , elmi - tədqiqat və tərbiyə işləri barədə hesa- batlarını dinləyir ; - fakültələrin , kafedraların və ali təhsil müəssisəsinin digər struktur bölmələ- rinin yaradılması , ləğvi , yenidən təşkili məsələlərini həll edir ; - kafedra müdirlərinin , professorların , baş elmi işçilərin seçkisini keçirir və zəruri olduqda onların tutduqları vəzifələrdən vaxtından əvvəl azad olunmaları məsələlərinə baxır ; - təhsil müəssisəsi əməkdaşlarını elmi adlara , mükafat və təltiflərə təqdim edir ; - ali təhsil müəssisəsini n maliyy ə və təsirrüfat fəaliyyətinin nəticələrini 128 müzakirə edir və s . Elmi Şuranın qərarları rektorun əmri ilə təsdiq olunduqdan sonra qüvvəyə minir . Ali məktəbin Elmi Şurası ilə yanaşı fakültələrdə fakültə elmi şuraları fəaliyyət göstərir . Fakültə elmi şuraları fakültəyə ümumi rəhbərliyi həyata keçirir . Elmi Şuranın tərkibinə dekan ( sədr ), dekan müavinləri , fakültə tərkibində fəəaliyyət göstərən ka- fedraların müdirləri , elmi katib , kafedra iclaslarında fakültə elmi şurası üzvliyinə seçilmiş təcrübəli müəllimlər , fakültə azad həmkarlar və tələbə gənclər təşkilat- larının nümayəndələri daxil olurlar . Fakültə elmi şuraları Təhsil Nazirinin əmri ilə təsdiq olunmuş « Ali məktəbin fakültə elmi şurası haqqında Əsasnamə » üzrə fəaliyyət göstərir . Fakültə elmi şuraları müəyyən səlahiyyətlərə malikdir ; fakültənin tədris - tərbiyə , elmi fəaliyyəti ilə bağlı bir çox məsələləri həll edir , müvafiq qərarlar qəbul edir . Fakültə elmi şuralarının həll etdiyi başlısa məsələlər aşağıdakılardan ibarətdir : - fakültədə tədris - metodik , elmi - tədqiqat işlərinin , istehsalat və pedaqoji təc- rübələrin , habelə imtahanların yekunlarının müzakirəsi ; - fakültə dekanının seçkisi , professor - müəllim heyətinin boş yerlərə seçkilərinin keçirilməsi ; - fakültənin professor - müəllim heyətinə müvafiq elmi adların v erilməsi üçün ali məktəbin Elmi Şurasına müraciət edilməsi ; - kafedraların tədris - metodik və elmi işləri ilə bağlı hesabatlarının müzakirəsi ; - fakültə məzunlarından doktoranturaya qəbul olunmaq üçün namizədlərin təqdim edilməsi ; - fakültədə , onun nəzdində olan kafedralarda maddi - texniki təchizatla bağlı məsələlərin müzakirəsi və müvafiq qərarların qəbul edilməsi və s . Fakültə Elmi Şurasının sədri - dekan şuranın qərarlarının icrasını müntəzəm yoxladır və icranın vəziyyəti barədə şura üzvlərinə məlumat verir . Ali məktəbin , oradakı tədris , elmi - metodik işlərin idarə olunmasında ali təhsil 129 müəssisəsində və fakültələrdə yaradılan elmi - metodik şuralar da mühüm rol oyna- yır . Bu şuraya nüfuzlu alimlər , pedaqoji - metodik cəhətdən hazırlıqlı , təcrübəli müəllimlər daxildir . Elmi - Metodik Şuranın üzvləri kafedra iclaslarında irəli sürülür . Fakültə elmi - metodik şuralarının sədrləri pedaqogika , psixologiya , metodika sahə- sində yaxşı hazırlığı olan səriştəli alimlərdən seçilir . Onlar fakültə elmi şuralarının tərkibinə daxil olurlar . Elmi - metodik şuralar tədrisin elmi - metodik cəhətdən düzgün təşkilinə , ayrı - ayrı kafedralarda nümunəvi və açıq məşğələlərin keçirilməsinə , onların müzakirəsi və qiymətləndirilməsinə , mühazirə mətnlərinin və imtahan bi- letlərinin və ya test suallarının düzgün tərtibinə nəzarət edir , tədris prosesində qarşıya çıxan elmi - metodik problemlərin həllində , rektorluğa təkliflər hazırlanma- sında fəal iştirak edirlər . Şura habelə elmi seminarlar , elmi - metodik konfranslar təşkil edir , tədris - metodik vəsaitlər , proqramlar və dərslikləri müzakirə edib onları nəşrə tövsiyə edir . Elmi - metodik şuralar professor - müəllim heyətinin öz elmi - pe- daqoji səviyyəsini artırması , ixtisasartırma kurslarından keçmələri istiqamətində də fəal iş aparır . Ali məktəbə səmərəli rəhbərliyin həyata keçirilməsi bütün qüvvələrin - ali təhsil müəssisəsi rəhbərliyinin , kollegial orqanların , müəllim və tələbə təşkilatlarının qüvvələrini birləşdirməkdən , onların əməkdaşlığını təmin etməkdən çox asılıdır . Sual və tapşırıqlar 1. Təhsilin idarə edilməsi prinsipləri hansılardır ? 2. Ali təhsil müəssisələrinin struktur bölmələrini səciyyələndirin . 3. Ali məktəbin inzibati rəhbərliyinə kimlər daxildir ? Onların vəzifələri nədən ibarətdir ? 4. Fakültə və kafedralar hansı şərtlərlə yaradılır ? 5. Ali məktəbin kollegial orqanları hansılardır ? 6. Ali məktəbin Elmi Şurasının v ə Elmi-Metodik Şurasının işi nədən ibarətdir ? Ədəbiyyat 130 1. Azərbaycan Respublikasının Təhsil Qanunu. B., 2009. 2. Ali təhsil müəssisəsi haqqında Əsasnamə. B., 1995. 3. Ali məktəbin Nizamnaməsi. B., 2009. 4. Rüstəmov F., Dadaşova T. Ali məktəb pedaqogikası. B., 2007. 5. Kazımov N. Ali məktəb pedaqogikası. B., 1999. 6. İsmixanov M., Bəxtiyarova R. Ali məktəb pedaqogikası (mühazirə kursu). B., 2010. 7. Cabbarov R. Təhsil müəssisələrinin idarə edilməsi. B., 2001. 131 Document Outline
Yüklə 0,63 Mb. Dostları ilə paylaş:
|