İxtisaslı cərrahi yardım - bu yardım növünün məqsədi mexaniki, termiki və kombinasiyalı
zədələnmələrdə həyat üçün təhlükəli fəsadlaşmaların qarşısının alınması, yaxud baş vermiş
fəsadlaşmaların nəticələrinin operativ və qeyri –operativ yolla aradan qaldırılması, xəstə və yaralıların
daha tez sağalması üçün tədbirlərin yerinə yetirilməsindən ibarətdir.
İxtisaslı cərrahi yardım şərti olaraq 3 qrupa bölünür: I qrupa - həyati göstəriş olaraq yerinə yetirilən tədbirlər aiddir. Bura xarici və daxili
qanaxmaların operativ yolla qarşısının alınması tədbirləri, şok, travmatik toksikoz, kəskin
qanitirmələrlə mübarizə tədbirləri, anaerob infeksiyaya qarşı operativ tədbirlər, açıq pnevmotoraksın
ləğvi, gərgin, qapalı pnevmotorakslarda plevra boşluğunun drenajı, qarın yaralanmalarında və qarının
küt travmalarında laparotomiya, sidik kisəsinin zədələnmələrində həyata keçirilən bəzi operativ
müdaxilələr və s. aiddir. Bütün bu tədbirlərin həyata keçirilməməsi ölümlə nəticələnə bilər.
II qrupa - ilk növbədə həyata keçirilməsi nəzərdə tutulan cərrahi müdaxilələr aiddir. Bunların
yerinə yetirilməsində əsas məqsəd ağır fəsadlaşmaların qarşısının alınmasıdır. Bura ətrafın
immobilizasiyası ilə müşaiyətlənən lakin qanaxma verməyən, magistral damarların zədələnmələri
zamanı nəzərdə tutulan operativ müdaxilələr, magistral damarların zədələnmələrində ətrafın nekrozu
baş verdikdə ilkin amputasiyaların yerinə yetirilməsi, sidik kanalının zədələnmələrində episistomanın
qoyulması, düz bağırsağın ekstraperitoneal zədələnmələrində siqmostomanın qoyulması, zəhərli
maddələrlə təmasda olmuş, yaxud həddən artıq çirklənmiş, eləcə də yumşaq toxumaların geniş şəkilli
yaralanmaları zamanı yaraların I - li cərrahi işlənməsi və s. tədbirlərin həyata keçirilməsi aiddir. Bu
tipli operativ müdaxilələrin təxirə salınması təhlükəlidir və yalnız son zərurət hallarında (çıxılmaz
vəziyyətdə) təxirə salına bilər.
III qrupa - ikinci növbədə həyata keçirilməsi nəzərdə tutulan operativ müdaxilələr aiddir. Ağır
kəllə-beyin yaralanmaları, magistral damarların zədələnmələrində yardım prosesində ixtisaslaşmış
yardımın da elementləri əks etdirilir. Son dərəcə əlverişsiz, çətin şəraitdə, hətta döş və qarın
yaralanmalarında belə təxliyyənin operativ müdaxilə olunmadan həyata keçirilməsi nəzərdə tutulur.
