Mühazirə MÖvzu 1 Fəlakət təbabəti və Mülki Müdafiə tibb xidmətinin tə şkili, quruluşu, fə nni, vəzifələri MÖvzu 2

Kontakt donmalar 
- Kontakt donmalar mənfi 40°C və daha aşağı temperaturadək soyumuş 
metallik əşyalara bədənin açıq hissələri ilə toxunduqda belə donmalar baş verir. Kontakt donmalarda 
gizli dövr olmur və əksər hallarda I-III dərəcəli donmalar müşahidə edilir. 
Təxirəsalınmaz ilk tibbi yardım - 
Reaktivliyəqədərki dövrdə ilkin yardım insanın özü-
özünə, yoldaşın-yoldaşa köməyi şəklində həyata keçirilir: Hadisə yerində donmuş nahiyə, suluqlar 
olmazsa, periferiyadan mərkəzə doğru təzə qarla, spirtlə ovuşdurulur və üzərinə isti parça ilə sarğı 
qoyulur. 
Zərərçəkmiş şəxs isti yerə gətirilir, donmuş ətraf hərarəti 17-18°C olan suya salınır, tədricən 
vannadakı suyun temperaturu 36°C-ə çatdırılır və suda ətrafın massajı aparılır; İçməyə isti maye 
verilir; Xəstə isti geyimlərə, yorğana bükülür; Qulaqların, burunun və yanaqların donması zamanı 
həmin nahiyələr təmiz isti əllə, yaxud yumşaq parça ilə qızarana qədər ovuşdurulur və spirtlə silinir; 
Xəstələrə ağrıkəsicilər (2%-li 1ml promedol, 2-4ml 50%-li analgin və s.), spazmolitiklər (2%-li 2ml 
no-şpa, 2,4%li 5-10 ml eufillin, 1-2 ml 0,2%li platifillin, 1-2 ml 2%-li papaverin və s.), antikoaqulyant 
olan 5000 TB heparin və ürək-damar dərmanları (2,0 ml kordiamin, 2ml 20%-li kamfora və s.) 
vurulur. Xəstə stasionara göndərilir. 

---

Fənn: Hərbi tibbi hazırlıq və fəlakətlər təbabəti 
 
Şöbə: “Müalicə işi” 
2 nömrəli Bakı Baza Tibb Kolleci
82
MÖVZU 40
 
 
Terminal vəziyyətlər. Göstərilən ilk tibbi yardım 
Asfiksiya, massiv qanitirmə, şok və s. bu kimi hallardan sonra insanlarda terminal vəziyyət baş 
verir. 
Həyatın ölümə keçid mərhələsinə terminal vəziyyət deyilir. 3 mərhələdən ibarətdir. 
Predaqonal dövr 
– M.S.S fəaliyyətin pozulması dərinləşir. Orqanizmin müdafiə funksiyaları 
nəticəsində nəbz tezləşir, tənəffüsün sayı çoxalır. Qısa bir müddətdə xəstə koma halına düşür: huş itir, 
klonik və tonik qıcolmalar müşahidə olunur, patoloji reflekslər əmələ gəlir, bəbəklər genəlir, işığa 
qarşı reaksiyası itir. Qan-damar sisteminin fəaliyyəti enir patoloji tənəffüs müşahidə olunur (Ceyn-
Stoks, Kusmaul) – bunlar hamısı beyin qabığının fəaliyyətinin sönməsini göstərir.