Mühazirələr Müəllimlər: Babayev E. A, Rzayeva T.İ. Sumqayit 2020 f ə nnin m ə qs ə

Kinematik 
sxemlərin
köməyi 
ilə 
maşın 
və 
mexanizmlərin 
iş 
prinsipi, 
onların hərəkəti və konstruksiyası 
müəyyən edilir.
Bu 
sxemlər 
məmulatın 
tərkib 
hissələrinin 
təsvirini 
verməklə onlar arasındakı əlaqəni 
izah edir. 
Şəkil 
1 
– 
də 
torna 
dəzgahının sürətlər qutusunun 
prinsipial 
kinematik 
sxemi 
göstərilmişdir. 
Cədvəl 1 

---

а
а
а
Kinematik sxemlərin tətbiqi aşağıdakı ardıcıllıqla yerinə yetirilir. 
1.
İlkin olaraq tərtib ediləcək kinematik sxemin ölçülərinə əsasən çertyojun 
format müəyyən edilir. sonra çərçivə xətləri və əsas yazısı çəkilir.

---

2.
Cədvəl 1 – dən sxemin tərtibi üçün lazım olan elementlərin ( elektrik mühərriki, 
qasnaq, val, radial yataqlar, mufta və dişli çarxlar) şərti işarələri müəyyən edilir. 
3.
Çertyoj vərəqinin sxeminin tərtibi üçün qabaqcadan ayrılış sahəsində sürətlər 
qutusunun
və
valları onlar arasındakı məsafələr nəzərə alınmaqla 
çəkilir. Valların sonunda radial yataqlar müvafiq şərti işarələrlə göstərilir. 
4.
Sürət qutusunun iş prinsipinə uyğun olaraq vallar üzərində dişli çarxları çəkilir. 
5.
Sonra sürətlər qutus, hərəkətə gətirən elektrik mühərriki, qayışını ötürməsinin 
elementləri, qoşma muftaları və digər elementlər göstərilir. 
6.
Kinematik sxemlər tərtib olunduqdan sonra o diqqətlə yoxlanılır və lazım 
gəldikdə müəyyən redaktələr aparılır. 
7.
Təyinatı nəzərə alınmaqla xətlər qalınlaşdırılır. 
8.
Kinematik sxemdəki hər bir elementə hərəkətin mənbəyindən ( mühərrikdən) 
başlayaraq sıra nömrələri verilir. Vallar rum rəqəmləri ilə (
ə
qalan elementlər isə rəqəmləri ilə(1,2,3 və s.) nömrələnir. Rəqəmlər 
kənaraçıxma xəttin rəfində yazılır.