Muhofaza qilish
Yüklə 40 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- BIOTSENOZNING TUZILMASI
|
Ko‘l ekotizimi. 15-rasm
Suv resurslarini ifloslantirishda temir yo‘l, aviatsiya transport vositalari, shuningdek avtokorxonalarning ham hissalari bor. Maishiy chiqindilar aholining o‘sishi, yangi shaharlaming barpo qilinishi tu- fayli oqova suvlarni ko‘payishiga olib keladi. Maishiy turmushdagi oqova suvlar daryo va ko‘l suvlarini kasallik tug‘diruvchi bakteri- yalar va gelmintlar bilan ifloslanish manbai bo‘lib qolgan, shu bilan birga suv havzalarini maishiy turmushda keng foydalanayotgan sinte- tik yuvuvchi vositalar ifloslantirmoqda. 65 JAMOA, BIOTSENOZ VA BIOGEOTSENOZ HAQIDA TUSHUNCHALAR Jamoa deyilganda rivojlanishning turli pog‘onasida bo‘lgan bir guruh tirik organizmlaming muayyan sharoitda birgalikda yashashi tushuniladi. Biotsenoz yoki hamjamoa deyilganda bir xil muhitga moslashib olgan bir joyda yashaydigan organizmlar yig‘indisi tushuniladi. Biotsenoz ham populyatsiya kabi o ‘ziga xos xususiyatlarga ega bo‘lib, bularga turlar tarkibi, ozuqa to‘rining tuzilmasi, biomassa va uning mahsuldorligi kabilami ko‘rsatish mumkin. Biotsenozning eng muhim xususiyatlaridan biri uning turlar tarkibidir. U ayrim turlar populyatsiyalarining miqdori nisbatini ifodalaydi. Muayyan tashqi muhit sharoitida o‘simliklar, hayvonlar, ayrim zamburug‘lar va mikroorganizmlaming birgalikda yashashiga biogeotsenoz deyiladi. BIOTSENOZNING TUZILMASI Biotsenoz ham xilma-xil tuzilmaga ega. Odatda u tur, fazo va ekologik tuzilmalarga bo‘lib o‘rganiladi. Biotsenozning tur tuzilmasi deyilganda biotsenozdagi turlaming xilma-xilligi, miqdori, ulaming fenologik holati va hokazolar e’tiborga olinadi. Biotsenozning eng muhim xususiyatlaridan biri uning turlar tarkibidir. Ayni bir biotsenoz uchun xos boigan o ‘simlik va hayvon turlarining umumiy soni deyarli doimiy bo‘lib, har xil turdagi biotsenozlarda u keskin o‘zgarib turadi. Biotsenozning fazoviy tuzilmasi. Har qanday jamoa uning tarkibiy qismi hisoblangan o‘simlik bilan bog‘langan. Jamoaning shakllanish davrida turlar har xil holatlargla joy oladi. Ba’zi bir turlar tuproqda, ikkinchilari uning yuzasida, suvli joyda va hatto troposferaning ancha yuqori qismlarida tarqalishi mumkin. Ba’zi bir turlar daraxt tanalarida (epifit) va barglarida (epifil) yopishgan holda yashaydi. Natijada fitotsenozning tuzilishida qavatlilik kelib chiqadi. Qavatlilik deyilganda jamoadagi turlaming tuproq yuzasiga nisbatan har xil |