Muhofaza qilish

Tuproqning degumidlanishi (degumifikatsiya)
Keng miqyosda sug‘orma 
dehqonchilik 
uchun 
yerlami 
o‘ zlashtirish hamdayaylovlardan 
oqilona foydalarnnaslik cho‘l- 
lanishning o'ziga xos tori -
tuproqning degumidlanishi (de­
gumifikatsiya) yoki tuproqning 
oriqlanishiga va hosildorliknnig 
pasayib ketishiga olib keladi 
(2-rasm).
Degumidlanish (lotonnade-ajralish, pasayish, humus - tuproq, 
facere-qilmoq) deganda organiq qoldiqlaming semam va kislorod 
yetishmaydigan 
sharoitda 
biokimyoviy jarayonlarga 
uchrab, 
parchalanmay qolishi tushuniladi. Bu - gumusning yo'qotilishidir. 
Gumus yo‘qotilishi atrof-muhitda cho‘llanish jarayonini kuchaytiradi 
va irrigatsion eroziyani keltirib chiqaradi. Yaylov tuproqlarining 
oriqlashi - chorva mollarini bir maydonning o‘zida haddan tashqari 
ko‘p boqish natijasida o‘simlik qoplamining degradatsiyasi paydo 
bo‘lishidandir.
1-rasm.
117

---

0 ‘zbekistonda tuproqning past va juda past gumus bilan 
ta’minlanganligi (0,4 % dan 1,0 % gacha) butun sug‘oriladigan 
yerlaming 40 % ini egallaydi (1,7 millon gektar yer).
0 ‘simlik qoplami degradatsiyasi
0 ‘simlik qoplami degradatsi­
yasi - (tur tarkibi, ziclilik va holatning 
o‘zgarishi) cho‘llanishning eng ko‘p 
tarqalgan va oson aniqlanadigan 
jarayonlaridan biridir. Degradatsiya 
- (fran. degradation - asta-sekin 
yomonlashuv) - biron bir narsa yoki
3-rasm. 
holatning son va sifat jihatdan oldingi
holatidan yomonlashuvi, yemirilishi. 
Degradatsiya - hosildorlik kamayishi, fotosintetik faoliyat va о ‘ simlik 
qoplamining landshaftni muvozanatlab turadigan funksiyasini 
pasayishi bilan izohlanadi. Asosiy sabab esa, inson ta’siri va 
shuningdek, kuchayadigan salbiy omillardir (masalan: qurg‘oqchilik, 
bug‘lanish va boshqalar) (3-rasm).
K