1-ilova
Suvning tarqalishi
Luproq vt
havcudigi
n a m lik
(
Yer osti
,
SUVlaT1
■
109
2-ilova
Suv resurslari tarqalishi (Lvovich) ___________
№
Gidrosfera
qismlari
Yalpi suv
ming km3
%
Almashish
aktivligi
yili
1
Dunyo okeani
1307324
93,96
3000
2
Yer osti suvlari
600000
4,12
5000
3
Shu jumladan aktiv
almashishni zonalari
4000
0, 27
330
4
Muzliklar
24000
1,65
8000
5
К о‘liar
280
0,019
7
6
Tuproq namligi
85
0, 006
0,017
7
Atmosfera
14
0, 001
0, 027
8
Daryolar
1,2
0, 0001
0, 031
Jami:
1454193
100
2800
3-ilova
Chuchuk suv zahiralari
№
Gidrosfera qismlari
Chuchuk suv
km3
%
1
Muzliklar
24000000
85
2
Yer osti suvlari
4000000
14
3
К о‘liar va suv omborlari
155000
0, 6
4
Tuproq namligi
83000
0, 3
5
Atmosferadagi suv
;
14000
0, 06
6
Daryo suvlari
120
0, 004
110
4-ilova
Amudaryo suvlarida ifloslovchi moddalar miqdori
mg/1 hisobida (Termez sh. )
Modda
nomi
1979
1900 1981 1982 1982 1986 1987 1988 1989 1990
Minera-
lizatsiya
-
579, 1643, 8674, 8624,9 553,0 511,3 529
712 653,2
Azot
2, 62 0, 989 0,510 0, 603 0, 878 0,404 0,9540, 891 0, 847 1,349
XPK
18, 1 14,4 17,1
13
17,7 13, 1 11,9 12,3 11,7 10,4
Mis
-
8,5
9,6
6,3
5,3
8, 1
1,9
2,6
3,8
3,2
Xrom
8,0
10,9 12,6 11,9 12,0 2,3
2,3
1,9
0,7
2,8
DDT
0
0
0
0,011 0,018 0,002
0
0,019
0
0
Alfa-
GXTSG
-
0, 153 0,41 0,011 0, 026 0,023 0,029 0,036 0,017 0,011
Gamma-
GXTSG
-
0, 052 0,016 0,002 0, 051 0,018 0,017 0,022 0,006 0,009
Nazorat savollari:
1. Suvning ahamiyatini tushuntiring.
2. Suvdan global foydalanish nima?
3. Suv yetishmaslik indeksi haqida to‘xtaling?
4. Suvni ifloslanishi qanday ro‘y beradi?
5. Oqova suvlar qanday tozalanadi?
6. 0 ‘zbekistonda suv iste’moli qanday taqsimlangan?
i l l
10-MAVZU: TUPROQ RESURSI
Reja
1. Tuproq hosil bo‘lish omillari.
2. Tuproq muhit sifatida.
3. Tuproqdagi ekologik muammolar.
4. Tuproqni muhofaza qilish.
Tayanch so‘zlar;
Tuproq, normal, tezlashgan va antropogen
eroziyalar, tuproq ifloslanishi.
Tuproq mineral va qoyatosh bo‘laklarining aralashmasi
hisoblanib, qolgan qismi esa notirik organizmlar, suv va havodan
tashkil topgan. Demak, tuproq ham abiotik omillar sirasiga kirib,
jonsiz qoyatoshlar va mineral bo‘laklardan tashkil topishi ma’lum
qonuniyatga asoslangan. Tuproq o‘z tarkibiga bakteriya, zamburug‘,
hasharotlar va chuvalchanglami ham oladi. Tuproqning hosildorligi
uning tarkibidagi gumus bilan bog‘liq. Tuproq qum, loy va gumusning
turli komponentlarini bir-biri bilan bog‘laydi.
Rachel Carson (1907-1964) mashhur atrof-muhit muhofazasi
targ‘iboti yozuvchilaridan sanalib, AQSH dagi “Baliq va yovvoyi
tabiat” nashriyotidagi 15 yillik faoliyatidan so‘ng o‘zining ijodini
yozuvchilikka bag‘ishladi. U tomonidan “Silent Spring” nomli kitob
nashrdan chiqadi. Unda pestitsidlaming zarari va ular olib keladigan
kasalliklar zikr etilgan.31
Dostları ilə paylaş: |
