Multivibratorlar

5.1-rasm. Tranzistorli multivibratorning prinsipial sxemasi
Multivibrator umumiy emitterli ikkita kuchaytirgich kaskadidan iborat bo‘lib, chiqish kuchlanishlari bazalariga uzatiladi. Keltiril- gan multivibrator sxemasida p-n-p tipli tranzistor qo‘llanilgan. Sxemani E_k tok manbaiga ulaganda har ikkala tranzistor ochiq va kollektor toklari mavjud. Ularning ishchi nuqtalari aktiv sohada
bo‘ladi, chunki, R_k1, R_k2 qarshiliklardan manfiy siljish kuchlani- shi beriladi. Lekin sxemaning bunday holati noturg‘un. Sxema- da musbat teskari aloqa bo‘lgani uchun β•k_U ≥ 1 va ikki kaskadli kuchaytirgich o‘zi uyg‘onadi. Regeneratsiya jarayoni boshlanadi – bir tranzistorning toki tezkor ortib, ikkinchisiniki esa kamayadi.
VT₁ – tranzistorning I_k1 – toki tranzistorning bazalari yo- ki kollektorlarida ixtiyoriy o‘zgarishi natijasida kamaysin desak. Bunda VT₁ tranzistor kollektori manfiy ΔU_ke1± kuchlanishiga ega bo‘lmaydi. C₁ – kondensatordagi kuchlanish bir onda o‘zgara ol- maganligi uchun ushbu kuchlanish VT₂ tranzistor bazasiga be- riladi va uni ochadi.
VT2 tranzistor bazasidagi potensial manfiy I_k2 tok ortadi, R_k2 qarshilikdagi kuchlanish pasayishi ortadi. ΔU_ke1± ortishiga ega bo‘ladi va ΔU_be1 ga beriladi (ΔU_ke1 = ΔU_be1), ya’ni tok kamayadi, I_k2
tok esa ortadi, ushbu jarayon tez kechadi va natijada VT₂ tranzis- tor to‘yinish rejimiga, VT₁ tranzistor esa qirqish rejimiga kiradi.
Sxema o‘zining vaqtinchalik biror turg‘un holatiga o‘tadi (kva- zi turg‘un holati), kvazi turg‘un holatida bo‘lishi sig‘imni qayta zaryadlash jarayoniga bog‘liq bo‘ladi.
VT₁ tranzistor yopiq, VT₂ tranzistor ochiq deb faraz qilsak, bu holat birinchi vaqtinchalik turg‘un holat. Zaryad zanjiri EB₂, C₁, R_k1, chunki VT₁ yopiq, bunda U_ke1 = E_k avvalgi holatda VT₁ ochiq va kuchlanish unda U_{ke1 nas} edi.