MüMİn sekman, Kişisel gelişim ve

'Gizli öğrenme' yoluyla edinilmiş çaresizlik
Çaresizlik  öğretimi  resmi  okullardan  daha  çok  kulaktan 
kulağa,  yani  gizli  öğrenme  yoluyla  yapılır.  İki  türlü  öğrenme  var­
dır:  Açık  öğrenme  ve  gizli  öğrenme.  Açık  öğrenme  'ne  öğrendiğinin 
farkında  olarak'  yaşanan  öğrenmedir.  Okullarda  bu  tür  eğitim­
ler  yapılır.  Derste  ne  öğrendiğimizi  bilerek  bir  şeyler  öğreniriz. 
Oysa  gizli  öğrenme  bir  arkadaş  sohbetinde,  bir  film  izlerken, 
bir  şey  öğrendiğimizin  farkında  olmadan  yaşadığımız  öğrenmedir. 
Başarısızlık genellikle gizli öğrenme yoluyla öğrenilir.
Sözün  özü,  Doğu  toplumlarmda  çaresizlik  ve  atalet  genellik­
le  deneye  yanıla  öğrenilmez;  evde  anne  babadan,  okulda  öğret­
meninden,  kışlada  komutandan,  camide  din  adamlarından, 
sohbette en yakın arkadaştan öğrenilir.
Çaresizliğin  anlamı  da  Doğu  ve  Batı  kültüründe  farklıdır. 
Öğrenilmiş  çaresizlik  Batı  toplumları  için  psikolojik  bir  problem, 
Doğu  toplumları  için  ise  bir  kimliktir.  Doğu  toplumlarmda  öğre­
nilmiş  çaresizlik  'psikolojik  bir  arıza'  olarak  görülmez,  bir  yaşam 
tarzıdır.  Dini  inançların  bir  parçasıdır.  Türküler  onu  anlatır,  ata­
37

---

sözleri  onu  öğretir.  İçli  şarkılar,  romantik  filmler  onun  üzerine 
kuruludur.  Öğrenilmiş  çaresizlik  Doğu  toplumlarında  normal- 
leştirilmiştir.  Öğrenilmiş  çaresizlik  gelenektir,  töredir.  Öğrenil­
miş çaresizlik tarihi, öğrenilmiş çaresizlik coğrafyası vardır.
Öğrenilmiş  çaresizlik  kaybedenlerin  kimliği,  kaderi,  hayatı 
açıklama  tarzı  ve  içinde  yaşattığı  hayat  arkadaşıdır.  Doğu  insa­
nının  içinden  öğrenilmiş  çaresizliği  çıkardığınız  zaman  'kendine  ait 
bir  parçayı  kaybetmenin  hüznünü  yaşar.  Hatta  birçoğu  onsuz  nasıl 
yaşayacağını  şaşırır  çünkü  onsuz  hemen  hemen  hiç  yaşamamış­
tır. Ondan kopamaz çünkü en kötü günlerinde yanında hep o vardır!