Öğretilmiş çaresizlikten korunma biçimleri Tekrar dönelim çaresizlik psikolojisine. Deneyin ikinci aşa
masında çaresizler grubundaki köpeklerin yanma yeni bir
köpek gönderilseydi 'eskiler' ona ne derlerdi? "Boşuna kaçmaya çalışma, bu elektrik şokundan kurtuluş yok!'' Öğrenilmiş çaresiz
liklerini yeni köpeğe hararetle öğretirlerdi. Yeni köpek eskileri
değiştirebilir miydi? Zor ama imkânsız değil! Bir Amerikan ata-
sözüdür: "Yaşlı köpeğe yeni numara öğretilmez!" Başarı(sızhk) hakkında yaygın ve yanlış o kadar çok 'batıl
inanç' var ki, seminerlerde bile başarı hakkında doğru bilinen yanlışları düzeltmekten yanlış bilinen doğruları anlatmaya zama
nım kalmıyor.
Öğrenilmiş çaresizliği unutmak zor olduğundan, çaresizliği hiç öğrenmemek en iyisidir. Eğer ileri düzey öğrenilmiş çaresizlik
yaşıyorsanız, çaresizlik ve başarısızlık hakkında bildiklerinizi
unutun! Hatta hayatın anlamı hakkında bildiklerinizi de unutur-
47
