Мundarijа bet кirish

МUNDARIJА	bet
КIRISH
АNALITIK QISM
1.1. Bugʻlatish jarayoni
1.2. Bugʻlatish apparatlari
1.3. Bugʻlatish apparatlarini takomillashtirish
ТЕХNOLOGIK QISM
Ammoniy selitra olishda ishlatiladigan xom-ashyolar va tayyor mahsulotga qo’yiladigan talablar.
Ammoniy selitra ishlab chiqarishning fizik-kimyoviy asoslari.
Ammoniy selitra ishlab chiqarishning texnologik yozuvi va chizmasi.
Ammoniy selitra ishlab chiqarishdagi asosiy qurilmalari.
Texnologik hisoblar. Moddiy va issiqlik balansi. Tanlangan qurilmaning hisoblari.
HAYOT FAOLIYATI XAVFSIZLIGI
3.1. Texnika xavfsizligi.
3.2. Atrof-muhit moxofazasi.
ХULOSА.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI.

Kirish
Hozirgi kunda kimyo sanoati misli ko'rilmagan darajada rivojlanib bormoqda. Bizning Respublikamizda kimyo sanoatini rivojlanishni, yangi texnologiyalarni jalb etish uchun Prezidentimiz astoydil kirishgan.
O‘zbekiston iqtisodiyotini isloh qilishning yangi sharoitida kimyo sanoatini rivojlantirishning strategik qayta shakllantirilishi maqsadida.
Kimyo sanoatini transformatsiya qilishning quyidagi uzoq muddatli asosiy muhim yo‘nalishlari belgilansin.
Texnologik transformatsiya — mahalliy xomashyodan yarim tayyor mahsulotlarni, shu jumladan organik sintez va nanotexnologiyalar orqali ishlab chiqarishning yangi quvvatlari negizida xomashyodan tayyor mahsulotgacha bo‘lgan ko‘p pog‘onali qo‘shilgan qiymat zanjirlarini yaratish. Bunda, qayta ishlanmagan xomashyo (tabiiy gaz, sanoat tuzlari, paxta sellyulozasi, sirka kislotasi va boshqalar) resurslarini mamlakat hududida chuqur qayta ishlashni tashkil etish orqali ularni xomashyo sifatida eksport qilinishini bosqichma-bosqich qisqartirish.
Umumiy qiymati 1 176 mln AQSh dollarga teng, shundan 700 mln AQSh dollari to‘g‘ridan to‘g‘ri xorijiy investitsiyalar va kreditlar hisobidan moliyalashtiriladigan 2021 — 2025-yillarda kimyo korxonalarida ishlab chiqarishni diversifikatsiya qilish, mavjud xomashyo bazasidan samarali foydalanish orqali yuqori qo‘shimcha qiymatga ega bo‘lgan kimyoviy mahsulotlarning yangi turlarini ishlab chiqarishni tashkil etishga qaratilgan 16 ta yangi investitsiya loyihalari ro‘yxati.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2021-yil 13-fevraldagi PQ-4992-son qaroriga.
Azotli o‘g‘itlarning asosiy turlari: ammiakli (ammiak), ammoniyli (ammoniy tuzlari — fosfat, sulfat, xlorid va boshqalar), ammoniy nitratli, nitratli (nitrat kislotaning kalsiyli, kaliyli, natriyli selitralari) va amidli (karbamid — (NH2)2CO, kalsiy sianamid — Ca(CN)2 va boshqalar) o‘g‘itlar hisoblanadi.
Bundan tashqari bu tuzlar asosida aralash va murakkab o‘g‘itlar, suyuq azotli o‘g‘itlar — ammiak va ammiakli suv, aminlar va boshqa tuzlarning suvli eritmalari ishlatiladi.
Ushbu bobda ozuqa sifatida faqatgina bir komionentli — azotli o‘g‘itlar haqida so‘z yuritiladi. Ammmoniyli va nitratli tuzlarning ko‘pchiligi hamda karbamid suvda yaxshi eriydi. Ulardagi azot o‘simliklarga yaxshi o‘zlashadi (ayniqsa, NO3- ning tuproqda xarakatchanligi yuqori bo‘ladi). Ammoniyli o‘g‘itlar uchun xom ashyo sifatida ammiak, nitratli o‘g‘itlar uchun esa nitrat kislotasidan foydalaniladi. Ular esa atmosferadagi behisob miqdordagi azotdan olinadi.
Ammiakli selitra azotli o'g'itlar qatorida muhim o'rin tutadi. So'nggi o'n yilliklarda uning ishlab chiqarilishi 30% dan ortiq oshdi.
20-asrning boshlaridayoq taniqli olim - agrokimyogar D.N.Pryanishnikov. ammoniy nitrat kelajak o'g'itlari deb ataladi. Ukrainada dunyoda birinchi marta ammiakli selitradan barcha texnik ekinlar (paxta, qand va yem-xashak lavlagi, zig‘ir, makkajo‘xori), keyingi yillarda esa sabzavot ekinlari uchun o‘g‘it sifatida katta miqdorda foydalana boshladilar.
Ammoniy nitrat boshqa azotli o'g'itlarga nisbatan bir qator afzalliklarga ega. U 34 - 34,5% azotni o'z ichiga oladi va bu jihatdan faqat karbamid [(NH2) 2CO] dan keyin ikkinchi o'rinda turadi, 46% azotni o'z ichiga oladi. Ammiakli selitra NH4NO3 universal azotli o'g'itdir, chunki u bir vaqtning o'zida NH4 ammoniy guruhini va azot shaklidagi NO3 nitrat guruhini o'z ichiga oladi.
Ammiakli selitraning azotli shakllari o'simliklar tomonidan turli vaqtlarda ishlatilishi juda muhimdir. Oqsil sintezida bevosita ishtirok etuvchi ammoniy azot NH2 o'sish davrida o'simliklar tomonidan tez so'riladi; nitrat azot NO3 nisbatan sekin so'riladi, shuning uchun u uzoqroq vaqt davomida ta'sir qiladi.
Ammoniy nitrat sanoatda ham qo'llaniladi. Bu ammiakli selitrali portlovchi moddalarning katta guruhiga kiradi, ular oksidlovchi vosita sifatida turli sharoitlarda barqaror bo'lib, ma'lum sharoitlarda faqat gazsimon mahsulotlarga parchalanadi. Bunday portlovchi ammiakli selitraning trinitrotoluol va boshqa moddalar bilan aralashmasidir. Fe(RCOO)3 RCOOH tipidagi bikarbonat plyonkasi bilan ishlangan ammoniyli selitra katta miqdorda tog'-kon sanoatida portlatish ishlarida, yo'llar, gidrotexnika va boshqa yirik inshootlar qurilishida qo'llaniladi.
Tibbiyot amaliyotida qo'llaniladigan azot oksidi ishlab chiqarish uchun oz miqdorda ammiakli selitra ishlatiladi.
“O‘zkimyosanoat” aksiyadorlik jamiyati O‘zbekiston Respublika tovar-xom ashyo birjasidagi o‘z savdo maydonchasi orqali tashkilot tizimidagi korxonalar tomonidan ishlab chiqarilayotgan kimyo mahsulotlari savdosining 2022-yil 20-dekabr sanasidagi yakuni bo‘yicha ma'lumotlarni taqdim etadi.
Joriy yilning 20-dekabr kuni “O‘zkimyosanoat” AJ tizimidagi korxonalar tomonidan O‘zbekiston Respublika tovar-xom ashyo birjasi ochiq birja savdolari orqali 3950 tonna 12499,0 mln. so‘mlik mineral o‘g‘itlar sotildi. Bir kun oldin bu ko‘rsatkich past bo‘lgan, ya’ni 19-dekabr kuni 6498,8 mln. so‘mlik 2872 tonna mineral o‘g‘itlar sotilgan.
Ushbu kurs loyihasida men bugʻlatish apparati tanladim.

					60710100- “Kimyoviy texnologiya” Bosqich loyihasi	Bet
O`lch	Varaq	Hujjat	Imzo	Sana