To‘plovchilar Aminlar va ularning tuzlari

Flotatsiya jarayoni

Reja:

1. 
   Flotatsiya jarayonining fizik-kimyoviy asoslari
   

2. Flotatsiya usullari

3. 
   Flotatsion reagentlarning tasnifi
   

4. To‘plovchilar

5. Aminlar va ularning tuzlari

6. 
   So‘ndiruvchilar
   

Flotatsiya jarayonining fizik-kimyoviy asoslari

Flotatsiya usulida boyitish qadimdan ma’lum bo‘lsa-da, faqat XX asr boshlaridan sanoat miqyosida qo‘llana boshlandi. Xozirgi vaqtda bu usul rangli, qora, nodir metallar rudalarini boyitishning universal usuli hisoblanadi. Qazib olinayotgan foydali qazilmalarning 90% dan ortig‘i shu usul bilan boyitiladi.

Flotatsiya usulida boyitishning boshqa usullarga nisbatan kengroq qo‘llanilishi uning bir qator afzalliklari bilan tushuntiriladi.

1. 
   metallning miqdori kam bo‘lgan kambag‘al rudalarni ham qayta ishlash mumkinligi (masalan: mis- 1%, qalay va volfram- 0,1% gacha, molibden- 0,01% gacha va h.k.).
   
2. 
   murakkab, masalan, polimetal rudalarni kompleks ravishda qayta ishlashning mumkinligi (masalan, qo‘rg‘oshin, rux, misli polimetall rudalar).
   

Flotatsiya - mineral zarrachalar yuzasining fizik-kimyoviy xossalaridagi farqqa asoslanib boyitish usulidir.
Mineral zarrachalarning suyuqlik-gaz chegarasi yuzasida mahkamlanish qobiliyati mineral zarrachalarning suv bilan xo‘llanish qobiliyatiga bog‘liq.
Ho‘llanish - mineral zarrachalar yuzasining suv molekulalari bilan molekulyar tortishish kuchi ta’sirida o‘zaro birikish hodisasidir.
Ho‘llanish zarrachaning erkin yuza energiyasining kattaligiga bog‘liq. Erkin yuza energiyasi qancha katta bo‘lsa, zarracha yuzasi shuncha yaxshi ho‘llanadi, qancha kichik bo‘lsa-shuncha yomon ho‘llanadi. Suv bilan ho‘llanmaydigan yuzalar gidrofob, suv bilan ho‘llanadigan yuzalar esa gidrofil yuzalar deyiladi. (tarjimada suvni yaxshi ko‘ruvchi va yomon ko‘ruvchi yuzalar).
Suyuqlik ichida joylashgan molekulaga uni o‘rab turgan hamma qo‘shni molekulalar bir xil tortishish kuchi bilan ta’sir qiladi. Buning natijasida molekulalarning tortishish kuchi o‘zaro tenglashgan, molekulalarning o‘zi esa muvozanatda turadi.
Suyuqlik yuzasida joylashgan molekula uchun esa molekulyar tortishish kuchlari muvofiqlashmagan. Molekula faqat suyuqlik tomonidan tortilishni his qiladi. Bu kuchlar tenglashmagan va suyuqlik fazasining ichiga yo‘nalgan. YAngi ajralish sirtini hosil qilish uchun molekulalarning tortilishiga qarshi ish sarflash kerak.
1 sm² ajralish sirtini hosil qilishga sarflanadigan ish sirt tarangligi deyiladi. U "T" harfi bilan belgilanadi va erg/sm² yoki dm/sm² larda o‘lchanadi. Sirt tarangligi sirt ajralishi fazasining muhim xususiyati hisoblanadi. Suvning sirt tarangligi 20⁰ da 72,75 dm/sm² ga teng. Uni suvda har xil moddalarni eritib o‘lchash mumkin. Suvda eriydigan va sirt tarangliligini kamaytiradigan moddalar sirt aktiv moddalar deyiladi. Ular organik birikmalar bo‘lib, molekulasiga bir vaqtning o‘zida ham polyar (ON-, SON, NN₂ -), ham apolyar (uglevodorod zarrachalari) gruppalari kiradi. Sirt tarangligini oshiruvchi moddalar sirt-aktiv moddalar deyiladi.