Mundarija kirish I bob. O'zbekiston Respublikasi Markaziy bankning pul-kredit siyosatining nazariy asoslari

AOTB Ipoteka bank kreditlari va Markaziy bankning qayta
moliyalash stavkasining o'zaro bog'liqligi dinamikasi30

1111111111111111111111111111

AOTB Ipoteka bank aktivlari ham yildan yilga ortib bormoqda. Xususan,

2014 yilda 2008 yilga nisbatan bankning aktivlari 3,5 barobarga ko'payib, 1,5 trln
so'mdan ortib ketdi. Bankning aktivlari tarkibida asosiy salmoqni bankning
kreditlari tashkil etmoqda, ya'ni uning ulushi 2014 yilda 61 %ni tashkil etgan.
OATB Ipotekabankning kreditlari aktivlar bilan mos ravishda ortib bormovda va
unga Markaziy bankning qayta moliyalash stavkasi ham o'z ta'sirini ko'rsatmoqda
(2-rasmga qarang).
Markaziy bank tomonidan samarali pul-kreditsiyosati olib borilishi
natijasida inflyatsiya darajasini 1994 yildagi 1132 foizdan 1997 yilda 27,6
foizgacha pasaytirish imkonini yaratdi. Bu esa o'z navbatida qayta moliyalash
stavkasini 250 foizdan 36 foizgacha pasaytirilishiga olib keldi. Xalqaro bank
amaliyotiga muvofiq respublikamizda qayta moliyalash stavkasi amaldagi va
kutilayotgan inflyatsiya darajasidan, pul bozorida pulga va kredit mablag'lariga
bo'lgan talab va taklifdan kelib chiqqan holda o'zgartirib borildi.
Milliy valyuta muomalaga kiritilgan paytda qayta moliyalash stavkasi
yiliga 150 foizni tashkil etar edi. Ammo milliy valyuta muomalaga kiritilgunga
30
OATB Ipoteka bank va Markaziy bank ma'lumotlari asosida tayyorlandi.

qadar mavjud bo'lgan inflyatsiyaning inertsiya kuchi shu darajada katta ediki,

tezda qayta moliyalash stavkasining bu darajasi etarli emasligi ma'lum bo'lib
qoldi. Inflyatsiyani pasaytirish borasida yanada qatiyroq siyosat yuritish
maqsadida Markaziy bank 1994 yil oktyabr oyidan boshlab qayta moliyalash
stavkasini 150 foizdan 225 foizgacha ko'tardi. 1995 yil fevral oyida
qaytamoliyalash stavkasi 250 foizgacha oshirilgan bo'lsa, mart oyidan boshlab u
300 foiz etib belgilandi (1- jadvalga qarang).

1111111111111111111111111111111111111111111111111

Ayni vaqtda ushbu davrda inflyatsiya darajasi qayta moliyalash stavkasiga
nisbatan ancha yuqori bo'lgan va real foiz stavkasi amalda manfiy darajaga tushib
31
O'zbekiston Respublikasi Markaziy banki ma'lumotlari

qolgan edi. Ushbu holat faqat O'zbekistonda emas, balki barcha MDH

mamlakatlarida ham mavjud edi (2-jadvalga qarang).

2-jadval